Vào những năm trở lại đây, phát triển giao thông xanh, giao thông thông minh đang là hướng đi đúng đắn để tạo ra sự bền vững. Trong khi xe ô tô điện đang dẫn đầu cho xu thế này ở lĩnh vực đường bộ, thì ngành hàng không thế giới cũng đang có những giải pháp của riêng mình để theo đuổi mục tiêu này.
Ngành hàng không tạo ra 2-3% tổng lượng khí thải carbon toàn cầu hàng năm. Vì vậy, giao thông xanh với ngành hàng không đó chính là giảm lượng khí thải carbon nhiều nhất có thể, và giải pháp đó cần mang tính bền vững chứ không phải tạm thời.
Chia sẻ tại triển lãm Singapore Airshow 2022, ông Matheu Parr, giám đốc quan hệ khách hàng của Rolls Royce chia sẻ: “Nếu bạn hỏi tôi ngành hàng không nên làm gì để đạt mục tiêu bền vững vào năm 2030, thì câu trả lời của tôi đó là phát triển các máy bay điện cỡ nhỏ, và sau đó là sử dụng nhiên liệu sinh học cho các máy bay thương mại”.
Về máy bay điện, thì giống như ô tô điện, phương tiện này không sử dụng động cơ đốt trong, đồng nghĩa với việc không dùng xăng nên sẽ giảm tối đa lượng khí thải carbon thải ra. Ngoài ra, máy bay chạy bằng pin nhiên liệu hydrogen cũng được nhiều công ty thử nghiệm.
Skyport, một công ty tới từ Australia, hiện đang thúc đẩy quá trình thử nghiệm mô hình taxi bay, sử dụng máy bay trực thăng điện. Công ty này hiện đã ký thỏa thuận sử dụng hơn 3 nghìn điểm đỗ máy bay tại nhiều địa điểm trên toàn nước Mỹ cho quá trình thử nghiệm và xa hơn trong tương lai là vận hành chính thức. Hãng cũng đang thử nghiệm mô hình tương tự tại Paris, Pháp
Bên cạnh đó, Skyport cũng đang nỗ lực để có thể vận hành tại Singapore và xa hơn là khu vực ĐNA, theo chia sẻ của Yun-Yuan Tay, giám đốc Skyport khu vực Châu Á – Thái Bình Dương: “Chúng tôi hy vọng máy bay của hãng sẽ được cấp chứng nhận vào khoảng năm 2025 – 2026. Và thời gian ngắn sau đó, chúng tôi hy vọng sẽ có thể hoạt động chính thức tại Singapore và mở rộng dần, kết nối với các quốc gia lân cận”.
Tuy nhiên, với công nghệ pin hiện tại, các máy bay điện cho dù được hoàn thiện thì cũng chủ yếu sử dụng cho các chặng bay ngắn và trung bình. Còn với các đường bay dài, máy bay cỡ lớn như máy bay thương mại, việc sử dụng nhiên liệu sinh học là lựa chọn khả thi nhất. Với sự ủng hộ của chính phủ từ nhiều quốc gia, việc chế tạo các loại nhiên liệu bền vững đã được ngành hàng không đẩy mạnh đầu tư trong những năm gần đây.
Theo tiến sĩ Marina Efthymiou của trường đại học kinh doanh Dublin, Ireland, với những đổi mới và mức độ sẵn sàng của công nghệ hiện nay, ngành hàng không có thể tự tin với mục tiêu sử dụng máy bay thương mại chạy bằng nhiên liệu hydrogen vào năm 2035.
Dù vậy, nếu xét đến tương lai gần hơn, vẫn sẽ còn nhiều cản trở nếu muốn sử dụng nhiên liệu sinh học cho máy bay thương mại. Ông Fernado Arino Grau, giám đốc Bộ phận Thông tin thị trường của Tập đoàn hàng không Embraer, chi nhánh Châu Á-Thái Bình Dương cho biết: “Có thể trong tương lai, hàng không sẽ sử dụng tốt nhiên liệu sinh học, nhưng hiện tại, kể cả những nhiên liệu tưởng chừng như lý tưởng như hydrogen cũng chưa chắc đã phù hợp, bởi hạ tầng, công nghệ của chúng ta vẫn chưa đủ tiên tiến để sử dụng chúng hiệu quả”.
Hiện nay, rõ ràng nhiên liệu sinh học là lựa chọn không đem lại nhiều hiệu quả kinh tế bởi giá đắt gấp nhiên liệu thường tới 5 lần, đi kèm với số lượng nguồn cung vẫn còn hạn chế.
Ông Iain Gray, Giám đốc chuyên về hàng không vũ trụ tại Đại học Cranfield của Anh khẳng định, dù mục tiêu giảm khí thải carbon phải là ưu tiên hàng đầu, nhưng hàng không cũng cần phải có lời giải cho thách thức lớn nhất là làm thế nào để sản xuất nhiên liệu hàng không bền vững với số lượng lớn, ở mức chi phí hợp lý và theo phương thức “xanh” nhất. Song song với đó, cần có một hệ thống quy định chung về giảm thiểu khí thải cho toàn ngành, được đồng thuận bởi tất cả các quốc gia, để đảm bảo rằng, việc đầu tư vào công nghệ xanh, sạch thực sự có hiệu quả.
Tại hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc COP26 diễn ra vào tháng 11 năm ngoái, Việt Nam cùng 146 quốc gia đã cam kết đưa mức phát thải ròng bằng “0”. Cũng tại hội nghị, Việt Nam còn cam kết giảm 30% lượng khí metan vào năm 2030, cam kết chống suy thoái rừng và chuyển đổi năng lượng sạch.
Những năm gần đây, hàng không Việt Nam đã có những lựa chọn tàu bay mới hướng tới mục tiêu giao thông xanh, như giảm nhiên liệu tiêu thụ, giảm khí thải và tiếng ồn; cùng nhiều biện pháp khác như tháo rửa, đại tu động cơ máy bay v.v… Tuy nhiên, sẽ cần nhiều hành động hơn nữa để có thể đạt được mục tiêu đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050.