Thời gian qua, các ngành, các địa phương, các đơn vị có liên quan, lực lượng chức năng đã có nhiều giải pháp để bảo đảm trật tự an toàn giao thông (ATGT), lập lại trật tự trong hoạt động đường sông. Tuy nhiên, thực tế cho thấy ở các tuyến sông trên địa bàn tỉnh vẫn còn xảy ra nhiều vi phạm, như khai thác cát trái phép, cờ bạc... Vấn đề đặt ra hiện nay là cần phải có sự phối hợp có hiệu quả của các ngành, các cấp, lực lượng chức năng... trong công tác quản lý ở các tuyến sông trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.
Tàu thuyền hoạt động trên sông Lèn, đoạn qua huyện Hậu Lộc.
Trong quá trình đi tìm hiểu để viết loạt bài những tuyến sông không bình yên, chúng tôi đã có dịp tiếp xúc với nhiều người dân, chính quyền một số xã nơi có các tuyến sông đi qua, cho thấy họ rất bức xúc với những vi phạm về khai thác cát trái phép làm sạt lở đất bãi sản xuất ven sông, nhà ở của nhân dân...; xe ô tô vận chuyển cát quá tải trọng làm hư hỏng nhiều tuyến đường giao thông, hư hỏng đê. Hơn nữa, việc khai thác, bơm hút cát, vận chuyển cát làm ô nhiễm môi trường không khí, tiếng ồn, nhất là vào ban đêm... Các tai, tệ nạn xã hội, như cờ bạc xuất hiện ngày càng nhiều và có chiều hướng diễn biến phức tạp. Nhưng hiện tại, các ngành, các cấp, lực lượng chức năng chưa có biện pháp phối hợp có hiệu quả để xử lý nghiêm những vi phạm này.
Điển hình như: ngày 21/9/2016, xã Hoằng Lý (TP Thanh Hóa) đã bắt quả tang 2 phương tiện thủy khai thác cát trái phép trên sông Lạch Trường, thuộc địa bàn thôn 7. Trong đó có 1 phương tiện mới bị bắt giữ, xử lý ngày 12-9-2016 vì khai thác cát trái phép trên sông Lạch Trường. Tại thời điểm tạm giữ phương tiện, người dân địa phương đã tập trung khá đông vì bức xúc bởi tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra phức tạp trong thời gian gần đây nhưng vẫn chưa có giải pháp để giải quyết triệt để.
Tiếp đó không lâu, ngày 23/9/2016, tại ngã ba sông Bưởi và sông Mã, Công an huyện Vĩnh Lộc và Công an xã Vĩnh Hòa đã phối hợp bắt giữ 6 phương tiện thủy đang hút cát trái phép trên lưu vực sông Bưởi. Qua kiểm tra, các phương tiện này đều không có đăng ký, đăng kiểm, chủ phương tiện không có giấy tờ; người điều khiển phương tiện không có bằng lái, chứng chỉ theo quy định. Ngoài ra, nhiều bãi tập kết cát trái phép ở ven các tuyến sông ở nhiều địa phương đã tồn tại nhiều năm nay nhưng vẫn chưa có biện pháp xử lý nghiêm minh. Rồi đến các vụ tai, tệ nạn xã hội nhất là cờ bạc xảy ra ngày càng nhiều gây bất bình trong nhân dân.
Ông Phạm Văn Hoành, Trưởng phòng Tài nguyên khoáng sản, Sở Tài nguyên và Môi trường, cho biết: Thời gian qua, sở đã tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo các ngành có liên quan phối hợp với các địa phương có tuyến sông, kênh đi qua lập kế hoạch để quản lý, khai thác cát phục vụ cho san lấp mặt bằng, xây dựng trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, tổ chức đấu thầu và hiện có 25 mỏ cát được cấp phép khai thác còn hiệu lực; 44 đơn vị thuê đất ven một số tuyến sông, kênh làm bãi tập kết cát. Sở Tài nguyên và Môi trường đang triển khai tham mưu cho UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo tăng cường kiểm tra, chấn chỉnh các đơn vị được cấp phép khai thác mỏ cát nhưng vi phạm các quy định của pháp luật, xử lý nghiêm các đối tượng khai thác, tập kết, kinh doanh cát trái phép.
Để khắc phục tình trạng khai thác và tập kết cát trái phép trên địa bàn, ngày 23/9/2016, Chủ tịch UBND huyện Thiệu Hóa đã ban hành Văn bản số 387 về “Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước về tài nguyên khoáng sản trên địa bàn”. Theo đó, huyện đã thành lập tổ công tác liên ngành, liên tục tuần tra, kiểm soát trên các tuyến sông. Ông Lê Anh Thắng, Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Thiệu Hóa, cho biết: Từ đầu năm đến nay, huyện đã phát hiện và xử phạt hàng chục trường hợp khai thác và tập kết cát trái phép với tổng số tiền phạt vi phạm 103 triệu đồng. Tại huyện Vĩnh Lộc, thực hiện chỉ đạo siết chặt hoạt động khai thác cát, sỏi trên các dòng sông qua địa bàn của Chủ tịch UBND huyện theo Quyết định 1247, từ ngày 20/9/2016 đến nay, công an huyện đã triển khai tuần tra, kiểm soát và đã phát hiện, bắt 9 vụ khai thác cát trái phép; xử phạt các đối tượng vi phạm hơn 170 triệu đồng. Tình hình khai thác cát trên sông Bưởi và sông Mã qua địa bàn huyện tạm thời lắng xuống.
Ngoài huyện Thiệu Hóa và huyện Vĩnh Lộc; được biết, thời gian qua, một số địa phương khác có tuyến sông, kênh đi qua, các lực lượng chức năng đã có nhiều biện pháp đấu tranh, xử phạt... để loại bỏ những vi phạm. Tuy nhiên, chưa có sự phối hợp thống nhất trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao nên hiệu quả chưa cao.
Đại diện lãnh đạo một số ngành, địa phương, đơn vị có liên quan..., đề nghị, UBND tỉnh chỉ đạo xây dựng lộ trình, thời gian cụ thể cho việc đăng ký, đăng kiểm phương tiện thủy nội địa. Nếu quá thời gian theo lộ trình, phương tiện nào không thực hiện đăng ký, đăng kiểm; không bảo đảm an toàn kỹ thuật thì xử phạt nghiêm theo quy định của pháp luật và kiên quyết dừng hoạt động. Thông qua kết quả đăng ký, đăng kiểm, đưa vào quản lý phương tiện, lao động làm nghề trên các tàu thuyền chặt chẽ từ cơ sở. Các mỏ cát được cấp phép, việc bàn giao cho đơn vị, cá nhân trúng thầu khai thác phải có sự chứng kiến của các ngành có liên quan của tỉnh, chính quyền các địa phương, đơn vị có liên quan (Phòng Cảnh sát đường thủy, Thanh tra Sở GTVT...). Đồng thời, cắm mốc chỉ giới mỏ cát được phép khai thác ở trên bờ, lắp đặt phao tiêu dưới lòng sông để góp phần thực hiện có hiệu quả việc quản lý, xử lý nghiêm việc khai thác cát trái phép.
UBND tỉnh chỉ đạo Sở Công Thương rà soát, kiểm tra hóa đơn (mua vào, bán ra) của các đơn vị hoạt động khai thác, tập kết, kinh doanh cát trên địa bàn; tránh tình trạng các đơn vị thuê đất làm bãi tập kết, kinh doanh nhưng mua cát không có nguồn gốc hợp pháp dẫn đến tiếp tay cho các đối tượng khai thác cát trái phép. Các ngành có liên quan của tỉnh, các địa phương, các lực lượng chức năng phối hợp có hiệu quả trong việc kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm hoạt động khai thác cát trái phép, khai thác cát gây ô nhiễm môi trường, xe ô tô chở cát quá tải (kể cả lái xe, chủ mỏ và bãi tập kết bán cát cho xe quá tải).