Rác thải nhựa (RTN) là một trong những hiểm họa môi trường lớn nhất mà thế giới đang phải đối mặt.
RTN (chai nhựa, túi nhựa chiếm phần lớn)
Rác thải nhựa (RTN) là một trong những hiểm họa môi trường lớn nhất mà thế giới đang phải đối mặt. Cùng với các quốc gia trên thế giới, Việt Nam đang nỗ lực để loại bỏ ô nhiễm do RTN gây ra. Ngày nay, bê tông nhựa đang được sử dụng rộng rãi trong đường đô thị trên thế giới và ở Việt Nam. Việc tận dụng RTN để ứng dụng trong xây dựng đường bộ ở Việt Nam đã mang lại hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có một hướng dẫn cụ thể cho việc áp dụng loại RTN tái chế này. Do đó, nghiên cứu này đề xuất hướng dẫn tái sử dụng RTN để ứng dụng trong xây dựng đường bộ tại Việt Nam.
RTN là cụm từ dùng để chỉ chung những sản phẩm làm bằng nhựa đã qua sử dụng hoặc không được dùng đến và bị đem vứt bỏ. RTN bao gồm: túi nhựa, chai nhựa, cốc nhựa, ống hút nhựa, đồ chơi cũ bằng nhựa… Những sản phẩm này có đặc điểm là thời gian phân hủy lâu, có thể lên tới hàng trăm, hàng nghìn năm.
Việt Nam hiện đang là một trong những quốc gia có lượng tiêu thụ nhựa trong cuộc sống hằng ngày cao hàng đầu thế giới. Báo cáo của Hiệp hội Nhựa Việt Nam cho biết, vào năm 2016, Việt Nam đã sản xuất và tiêu thụ hơn 5 triệu tấn nhựa. Con số tiêu thụ này đã tăng rất mạnh trong giai đoạn 1990 - 2018. Nếu như năm 1990, mỗi người Việt Nam tiêu thụ 3,8 kg nhựa/năm thì đến năm 2018 con số này đã lên đến 41,3 kg nhựa/năm.
* Thực trạng xử lý, tái chế RTN tại Việt Nam
Ở Việt Nam, việc xử lý, tái chế RTN còn nhiều yếu kém, lạc hậu và có nhiều hạn chế khi có đến 90% RTN được xử lý theo cách chôn, lấp, đốt và chỉ có 10% còn lại là được tái chế (theo ông Đặng Huy Đông - nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư). Trong khi việc xử lý theo cách chôn, lấp, đốt có rất nhiều nhược điểm, gây hại cho môi trường, con người.
Những vấn đề mà việc xử lý, tái chế RTN gặp phải có thể nhắc đến: Lĩnh vực xử lý và tái chế chất thải nhựa ở nước ta chưa phát triển, quy mô còn nhỏ lẻ, diễn ra chủ yếu ở một số doanh nghiệp nhỏ. Những đơn vị này có vốn đầu tư hạn chế, công nghệ đã lỗi thời, thiếu kế hoạch… nên hiệu quả chưa có. - Cùng với đó, người dân thiếu ý thức trong việc phân loại rác thải ngay tại nguồn gây nhiều khó khăn cho phân loại, xử lý và tái chế. Như trong 3.000 tấn rác đem đi tái chế ở TP. Hồ Chí Minh thì chỉ thu được 50 - 60 tấn nhựa tái sinh chất lượng thấp (theo thống kê của Hiệp hội Nhựa Việt Nam).
* Tác hại, hậu quả của RTN đến môi trường:
Chính vì tình hình RTN đang lên đến mức báo động như trên, thì tác hại mà chúng gây ra cho môi trường cũng không hề nhỏ, cụ thể: RTN rất khó bị phân hủy trong môi trường tự nhiên. Mỗi loại chất nhựa có số năm phân hủy khác nhau với thời gian rất dài, hàng trăm năm có khi tới hàng nghìn năm. Đơn cử theo thông tin từ báo Môi trường và Đô thị thì: Chai nhựa phân hủy sau 450 - 1.000 năm; ống hút, nắp chai sẽ phân hủy sau 100 - 500 năm; bàn chải đánh răng phân hủy sau 500 năm… Các loài động vật khi ăn phải RTN có thể chết, dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng, gây mất cân bằng sinh thái. RTN không được xử lý đúng cách sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến không khí và môi trường nước.
Khi đốt, RTN sẽ sinh ra chất độc đi-ô-xin, furan gây ô nhiễm không khí, gây ngộ độc, ảnh hưởng đến tuyến nội tiết, làm giảm khả năng miễn dịch, gây ung thư… Khi chôn lấp, RTN sẽ làm cho đất không giữ được nước, dinh dưỡng và ngăn cản quá trình khí oxy đi qua đất, gây tác động xấu đến sự sinh trưởng của cây trồng. Hơn nữa, nó có thể làm ô nhiễm nguồn nước, gây ra cái chết của các vi sinh vật có lợi cho cây ở dưới lòng đất. RTN gây ra tình trạng “ô nhiễm trắng” tại các điểm du lịch, ảnh hưởng đến không gian nghỉ ngơi và thư giãn của con người… RTN đang là hiểm họa môi trường toàn cầu.
Cùng với các quốc gia trên thế giới, Việt Nam đang nỗ lực để loại bỏ ô nhiễm do RTN gây ra. Vấn nạn “ô nhiễm trắng” tại các điểm du lịch nổi tiếng về sự ô nhiễm môi trường tăng lên ở mức báo động. Theo thống kê, Việt Nam hiện đứng thứ 4 trên thế giới về khối lượng RTN với mỗi năm có khoảng 730.000 tấn RTN ra biển.