Trên địa bàn tỉnh Lào Cai có 62 sông, suối, 108 hồ chứa (trong đó có 46 đập, hồ chứa thủy điện), với tổng dung tích gần 9 triệu mét khối nước, tập trung ở các huyện vùng cao, địa hình độ dốc lớn. Trên vùng ven một số sông, hồ lớn hiện nay đang có nhiều hộ sinh sống nên thường xuyên tham gia giao thông đường thủy, do đó tiềm ẩn nhiều yếu tố gây mất an toàn.
Bến thuyền tự phát không đảm bảo an toàn trên hồ Cốc Ly
Nhắc tới vụ lật thuyền làm 3 người tử vong tại khu vực lòng hồ thủy điện Vĩnh Hà, thuộc địa phận xã Bản Cái, huyện Bắc Hà, nhiều người dân ở thôn Làng Quỳ của xã Bản Cái vẫn còn rùng mình. Khoảng 19 giờ ngày 7/6/2020, 7 thanh niên ở huyện Bảo Yên đi thuyền nhỏ ngược dòng trên hồ thủy điện Vĩnh Hà tới khu vực thác Cá (sông Chảy), thuộc thôn Cô Tông - Bản Vàng, xã Bản Cái chơi. Sau khi ăn uống, lên thuyền trở về đến khu vực giáp ranh 2 huyện Bắc Hà và Bảo Yên thì thuyền bị lật khiến 3 người chết.
Sau vụ việc đó, chính quyền xã Bản Cái đã tăng cường tuyên truyền cho người dân về đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông đường thủy, đồng thời cử cán bộ công an xã thường xuyên thăm nắm địa bàn để nhắc nhở người dân. Ông Phạm Văn Điều, Chủ tịch UBND xã Bản Cái cho biết: Xã có 5 thôn nằm ven sông Chảy với hơn 120 hộ sống gần sông. Từ khi thủy điện Vĩnh Hà chặn dòng dâng nước, nhiều hộ đã sắm thuyền nhỏ để đi lại cho thuận tiện. Nắm được tình hình, chính quyền địa phương đã đẩy mạnh tuyên truyền. Tuy nhiên, để quản lý phương tiện đi lại trên hồ là rất khó khăn, bởi xã không có lực lượng chuyên trách. Mặt khác, lòng hồ lại là địa phận thuộc 2 huyện (Bảo Yên và Bắc Hà) và nhiều xã của huyện Bảo Yên giáp ranh xã Bản Cái, có nhiều thuyền từ Bảo Yên đi qua lại, nên khó quản lý. Đặc biệt, dọc khu vực ven hồ thủy điện Vĩnh Hà không có biển, cọc tiêu báo hiệu cho người đi thuyền về sự nguy hiểm và mực nước trên hồ.
Ở hồ thủy điện Mường Hum, nằm tại trung tâm xã Mường Hum, huyện Bát Xát ngay khu dân cư và chợ Mường Hum, trên lòng hồ cũng thường xuyên có người dân đi lại bằng thuyền nhỏ và đánh bắt thủy sản. Mặc dù chưa có tai nạn xảy ra, nhưng hiện nay không chỉ có người dân địa phương và công nhân nhà máy thủy điện đi thuyền trên hồ, mà nhiều khách du lịch đến xã cũng thuê thuyền để xuống hồ chụp ảnh, ngắm cảnh, tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra tại nạn.
Ông Lù Sào Dín, Chủ tịch UBND xã Mường Hum cho biết: Hồ Mường Hum rộng hơn 7 ha, là điểm thu hút khách du lịch nhưng việc quản lý thuyền, bè đi lại trên hồ thì chính quyền không thể làm được, bởi lòng hồ thuộc địa phận quản lý của Công ty Cổ phần Thủy điện Mường Hum, do đó để quản lý cần có sự phối hợp giữa hai bên. Về việc thiếu biển báo hiệu, cọc tiêu, mốc hồ chứa, xã đã nhiều lần yêu cầu công ty lắp đặt, nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện.
Trên địa bàn tỉnh, hiện các ngành chức năng mới chỉ quản lý được các phương tiện đường thủy lớn, hoạt động thường xuyên ở các luồng, tuyến trên sông Hồng, sông Chảy và trên lòng hồ thủy điện Cốc Ly, huyện Bắc Hà. Theo quy định, phương tiện đường thủy tham gia chở khách đến 12 người phải đăng ký hoạt động, nhưng đến nay mới có 17 phương tiện đăng ký hoạt động, còn hơn 50 thuyền vẫn chưa đăng ký, đăng kiểm để tham gia lưu thông. Đó là chưa kể đến thuyền nhỏ, bè của các hộ vẫn tự do đi lại trên sông, suối và vùng lòng hồ.
Ông Đặng Xuân Hoan, Phó trưởng Phòng Quản lý giao thông (Sở Giao thông vận tải - Xây dựng) cho biết: Một trong những nguy cơ gây mất an toàn giao thông đường thủy trên các sông, hồ đang đặt ra đó là các hồ, tuyến đường thủy trên sông của Lào Cai hiện nay vẫn chưa có một bến bãi nào được đầu tư. Các bến bãi đều tự phát do người dân tự lập để lấy điểm đỗ, tập kết hàng hóa, đón hành khách và hầu hết không được trang bị biển báo hiệu, cọc phao tiêu… Chúng tôi cũng mong sớm được quy hoạch phát triển mạng lưới giao thông và đầu tư hạ tầng cho các tuyến, luồng đường thủy chủ chốt để lực lượng chức năng có thể quản lý, kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm nhằm đảm bảo an toàn giao thông đường thủy.
“Sở Giao thông vận tải - Xây dựng đã rà soát và tham mưu xây dựng 8 bến thuyền trên tuyến sông Chảy và hồ thủy điện Cốc Ly, từ xã Bảo Nhai của huyện Bắc Hà đến các xã của huyện Si Ma Cai và huyện Mường Khương, đồng thời tổ chức cắm phao tiêu, biển báo. Tuy nhiên, đến nay đề xuất này vẫn chưa được thực hiện” - ông Hoan cho biết thêm.
Ông Trần Xuân Quý, Chánh Văn phòng Ban An toàn giao thông tỉnh cho biết: Thực hiện chỉ đạo của tỉnh, trong những tháng cuối năm 2020, chúng tôi sẽ đẩy mạnh tuyên truyền an toàn giao thông đường thủy bằng các hình thức; tham mưu cho UBND tỉnh tăng cường chỉ đạo rà soát, kiểm tra các điều kiện bảo đảm an toàn bến đò ngang sông, bến thuyền chở khách du lịch, các điểm du lịch đường thủy; phương tiện và người điều khiển phương tiện thủy.