Cả nước mỗi ngày có trên dưới 30 sinh mạng mỗi năm có hơn 10 ngàn người bị chết hơn ngần ấy nửa người bị thương con số này lại nhằm đúng vào lớp trẻ vào lực lượng lao động chính trụ cột trong gia đình. Đi kèm theo đó là thiệt hại về phương tiện...
Tôi tên là: Lê Văn Thưa 55 tuổi Bộ đội nghỉ hưu
Quê quán: Thôn Tiền, xã Võ ninh, huyện Quảng ninh, tỉnh Quảng bình
Email: vanthua127@gmail.com
1. Thực trạng
Chưa bao giờ các thông điệp về an toàn giao thông đường bộ thường xuyên và đầy đủ như hiện nay. Các bản tin an toàn giao thông ta nghe mà nóng bỏng thường xuyên như bản tin của một cuộc chiến dai dẳng được cập nhật hàng ngày trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Cả nước mỗi ngày có trên dưới 30 sinh mạng mỗi năm có hơn 10 ngàn người bị chết hơn ngần ấy nửa người bị thương con số này lại nhằm đúng vào lớp trẻ vào lực lượng lao động chính trụ cột trong gia đình. Đi kèm theo đó là thiệt hại về phương tiện tài sản tiền của chửa trị cho người thương tật, các bệnh viện trung tâm lớn luôn bị quá tải bởi những ca chấn thương nặng do tai nạn giao thông. Nhìn dòng phương tiện giao thông ken kín dịch chuyển trong các thành phố lớn vào giờ cao điểm làm ta phải nản lòng. Nạn ô nhiểm không khí do khói bụi của các phương tiên giao thông từ đó cũng gia tăng. Nhà nước đã đưa ra nhiều quyết sách nhằm giảm thiểu tai nạn giao thông tăng cường các biện pháp xử phạt nghiêm các lổi vi phạm. Đồng thời tuyên truyền trên mọi phương tiện thông tin bằng nhiều hình thức về luật lệ giao thông đây là những giải pháp tích cực. Mặc dù vậy vẩn chưa đủ để cải thiện đáng kể về tai nạn và ùn tắc giao thông.
2. Bản chất của tai nạn và ùn tắc giao thông
Bản chất và hiện tượng, vậy bản chất gốc rể của tai nạn và ùn tắc giao thông (TN&UTGT) là do đâu? Xưa nay ta vẩn cho rằng con người là đối tượng để gây ra TN&UTGT do lổi của họ. Tuy nhiên vấn đề chưa hẳn là như vậy nếu ta nhìn sự vật một cách biện chứng không tách con người ra khỏi thế giới tự nhiên thì: Một đàn súc vật lớn chen lấn dẩm đạp lên nhau mà chạy cũng bị TN&UTGT. một con người đi trên con đường rộng lớn gặp phải nhiều đồ vật hay súc vật trên đường gây cản trở cũng dẩn tới TN&UTGT. Mọi sự vận động phát triển và đào thải đều nằm trong qui luật của tự nhiên, vấn đề TN&UTGT cũng nằm trong qui luật đó. Điều dẩn đến TN&UTGT thực chất là sự đâm va và chen chúc mang tính ngẩu nhiên ngoài mong muốn (tất nhiên rồi) nó tuỳ thuộc vào số lượng ít nhiều đây chính là mật độ tham gia giao thông mà không chỉ riêng con người trong một không gian cùng thời gian nhất định. Như vậy chính mật độ của mọi thứ trên đường giao thông mới là đối tượng của bản chất để gây ra TN&UTGT. Nói về mật độ giao thông trên đây chỉ là một trong muôn vàn sự vật khác có liên quan đến mật độ mà nó sẻ dẩn đến bài toán xác suất trong thế giới tự nhiên.
Liên hệ lại trước đây như từ thập1990 về trước con người và phương tiện (CN&PT) tham gia giao thông (TGGT) tai nạn và ùn tắc không xẩy ra nghiêm trọng thường xuyên như ngày nay. Như vậy chẵng lẻ trước đây ý thức chấp hành luật giao thông hay văn minh ứng xử khi TGGT tốt hơn ngày nay? Chắc rằng không ai nghỉ như vậy mà chính là do mật độ TGGT trước đây còn ít dẩn đến tai nạn giao thông cũng xẩy ra ít theo. Những năm gần đây dân số tăng đồng thời với kinh tế phát triển con người mua sắm phương tiện giao thông ngày nay nhiều, mật độ TGGT tăng lên dẩn đến tai nạn và ùn tắc giao thông xẩy ra nghiêm trọng hơn. Một dẩn chứng khác thống kê trong các dịp lể hội ngày tết thì tai nạn và ùn tắc giao thông tăng vọt hơn thường ngày do nhu cầu đi lại nhiều mật độ TGGT tăng cao . Mối tương quan có tính tỷ lệ thuận trên cho ta hình dung rỏ hơn về bản chất gây ra TN&UTGT nó phải xuất phát chính là từ mật độ TGGT. Điều mấu chốt của thực trạng giao thông hiện nay là chúng ta đã lạm phát phương tiện giao thông (PTGT) cá nhân mà đặc biệt là xe máy (18.600.000 chiếc xe máy lưu hành trong dân theo báo cáo của bộ trưởng GTVT ở quốc hội ngày 24/11/2006) chính đây là nguyên nhân làm gia tăng mật độ trên đường. Mặt khác phương tiện xe máy đặc biệt lợi và hại bởi tính cơ động (lạng lách) và khả năng tốc độ (tăng ga) người điều kiển dể dàng lạm dụng. Người đi xe máy gần như phổ thông này dù được trang bị đầy đủ kỷ năng lái và hiểu luật giao thông tuy nhiên họ không thể là người lái xe máy chuyên nghiệp và chính chắn như một tài xế ô tô được. Mặt khác ý thức của người TGGT luôn là điều đáng quan ngại vậy nên đây là đối tượng ẩn chứa nguy cơ gây tai nạn.
Xưa nay ta vẩn thường kết luận các vụ gây ra tai nạn giao thông là do lổi của người điều khiển phương tiện TGGT mà ta chưa nhìn nhận rằng việc phạm lổi nó còn nằm trong phạm trù của tính ngẩu nhiên, một cách nói dân giã là gặp phải rủi ro thực chất đây là tính xác suất ngoài ý muốn thực tế trong tự nhiên. Bởi thế người gặp tai nạn là một hiện tượng nó phản ánh chính từ mật độ của CN&PT tham gia giao thông. An toàn và tai nạn trong giao thông đây là phạm trù bất biến là bài toán xác suất cần tính đến. Những năm qua tiếc rằng ta giải quyết vấn đề mới thiên về xử lý hiện tượng như các biện pháp lập lại trật tự giao thông là việc làm tích cực tuy nhiên không thể thay thế được cho bản chất của vấn đề là mật độ TGGT.
3. Bài toán về xác suất
An toàn và tai nạn trong TGGT đây là một thuộc tính ngẩu nhiên của sự vật; Là xác suất: an toàn (AT), tai nạn (TN) trong thực tế của giao thông đường bộ. Cụ thể hơn xác suất TN trong tham gia giao thông con người không ai muốn nhưng không thể thoát khỏi hiện tượng ngẩu nhiên này nó phát sinh từ muôn vàn lí do một cách tự nhiên. Trong TGGT không ai tự cho mình là tránh được mọi rủi ro, là tài xế giỏi bởi họ có thể đối mặt từ các yếu tố bất ngờ ngẩu nhiên rình rập; Trong thời buổi mà mật độ TGGT cao như hiện nay thì nguy cơ TN&UTGT càng lớn. Xác suất về tai nạn giao thông (TNGT) là luôn hiện hữu từ đó ta hiểu để tìm cách vận dụng nhằm giảm thiểu tối đa cái xác suất TN&UTGT khắc nghiệt này. Vấn đề xác suất luôn tồn tại trong tự nhiên trên nhiều lĩnh vực nhưng xét về xác suất an toàn và tai nạn trong lĩnh vực giao thông thì đây là việc đáng quan tâm hơn cả vì nó liên quan đến sinh mạng con người.
Bàn về xác suất thì đây thuộc là phạm trù của toán học nó phản ánh chắc chắn một hiện tượng ngẩu nhiên mà đối tượng cụ thể đang bàn là CN&PT, TGGT. Nếu cho CN&PT, TGGT là 100% thì sẻ có chắc chắn 100% AT và TN cụ thể:
- CN&PT, TGGT 100% = n%AT + m%TN
Giá trị riêng của n hoặc m luôn là ngẩu nhiên, bất định và theo qui luật bù trừ (ví dụ 100 phương tiện TGGT nếu có 2 gặp tai nạn thì nhất thiết 98 an toàn) . Cơ sở kết quả của phương trình này chính là từ mật độ của CN&PT-TGGT trên diện tích mặt đường chứa nó. Cụ thể những năm gần đây do bùng nổ mua sắm phương tiện giao thông ô tô và xe máy mà đặc biệt là xe máy với giá rẻ nhà nhà sắm xe máy người người đi xe máy tăng lên chưa có điểm dừng. Trong lúc đường giao thông không tăng kịp theo đà số lượng CN&PT, TGGT phát triển. Ở đây cần hiểu rằng mặt đường giao thông tốt không làm giảm được tai nạn giao thông mà còn ngược lại do cơ hội cho phương tiện TGGT gia tăng tốc độ. Nếu ta cho M là Mật độ, P là phương tiện tham gia giao thông, S là diện tích mặt đường chứa nó. Ta có công thức M = P/S từ công thức này ta dể nhận ra:
- Mật độ nhỏ giảm tai nạn
- Mật độ khá cao tai nạn tăng
- Mật độ quá cao dẩn tới ùn tắc
Từ mật độ TGGT dẩn đến xác suất AN và TN,UT giao thông hai khái niệm luôn đi cùng nhau, mật độ càng cao thì xác suất AN và TN,UT càng lớn. Toán xác xuất con người đã ứng dụng từ lâu trong nhiều lĩnh vực cuộc sống tiếc rằng trong an toàn giao thông thì ta chưa quan tâm đề cập mà chỉ chú trọng đến ý thức chấp hành của con người TGGT mới dẩn đến tai nạn. Trong thế giới tự nhiên qua hàng triệu năm đấu tranh chọn lọc để sinh tồn nhiều loài động vật thực vật đã áp dụng đến bài toán xác suất này. Bằng cách cùng lúc đẻ thật nhiều trứng hoặc nhiều hạt nhằm đối phó với các hiểm họa trong môi trường tự nhiên để có tỉ lệ con và cây sống sót duy trì phát triển giống nòi bền vững. Đơn cử những loài như: San hô, loài Mực, … đẻ đồng loạt; Loài sán, các loài cá, hạt của nhiều loài cây… đẻ số lượng nhiều. Chiến lược sinh sản đồng loạt và số lượng nhiều là phương án tối ưu nhằm tăng cường mật độ để có tỷ lệ phù hợp xác suất sống sót để duy trì nòi giống bền vững. Đây chính là kỳ vọng của nhiều loài sinh vật hợp với qui luật bài toán xác suất của tự nhiên mà con người và cả động thực vật đều đã trải nghiệm. Từ đó ta liên hệ đến mật độ tham gia giao thông dẩn đến tai nạn và ùn tắc giao thông hiện nay nó không nằm ngoài qui luật xác suất này. Tuy nhiên tăng cường mật độ sinh đẻ của sinh vật là để tăng nhiều cơ may sinh tồn; còn tăng mật độ TGGT thì sẻ tăng khả năng thương vong cho con người trong TGGT.
4. Giải pháp
Từ công thức M = P/S ta biết mật độ M càng cao thì nguy cơ xác suất TN&UTGT càng lớn. Đây là bài toán chỉ xét đơn thuần về số học thì giản đơn nhưng để thực hiện được bài toán về giao thông này một cách hiện thực thì lại gặp trở ngại lớn. Cả một cộng đồng ai cũng muốn có chiếc xe riêng, trong một gia đình mổi người có một chiếc xe để không lệ thuộc. Sự phát triển phương tiện giao thông cá nhân không được điều tiết này cả xã hội phải gánh chịu hậu quả của nó là TN&UTGT. Nhưng là vấn đề sinh tử của con người và làm ảnh hưởng đến nhịp sống trong xã hội thì điều gì có lợi hơn ta cần kiên quyết thực hiện. Để giảm mật độ thì buộc ta phải giảm P (phương tiện) hoặc tăng S (diện tích mặt đường) hay cùng giảm P tăng S.
Xét về thực trạng hiện nay thì giảm có định hướng P những phương tiện giao thông dể gây ra tai nạn như xe máy, xe công nông, các loại xe quá hạn sử dụng. Tăng thích hợp S là làm thêm đường giao thông đặc biệt là cầu vượt qua các ngã đường giao cắt. Giải pháp giảm P tăng S là có tính thực tế hơn. Đây là việc thuộc về tầm vĩ mô các cơ quan chức năng nên tính tới.
Một ví dụ cụ thể nhằm giảm mật độ tham gia giao thông: Nếu 1 chiếc xe buýt chở được 100 người số lượng người trên mà đi bằng xe máy thì phải có ít nhất 50 chiếc với số lượng xe máy này mà tính đến diện tích mặt đường bị chiếm chổ so với một xe buýt thì quả là dẩn đến ùn tắc cho giao thông đô thị và gia tăng xác suất TN&UT. Mặt khác cả trăm người trên xe buýt chỉ cần một tài xế chuyên nghiệp anh ta biết rất thạo đường và hiểu rỏ luật giao thông thay cho hơn 50 người lái xe máy không thể là chuyên nghiệp kia. Còn chưa tính đến việc gây ô nhiểm tiếng ồn, khói xã, lãng phí xăng dầu và lãng phí phương tiện từ đám xe máy hơn 50 chiếc đó!
5. Lời kết
Tai nạn và ùn tắc giao thông luôn là điểm nóng là nổi trăn trở thường trực trong xã hội ngày nay. Thiết nghỉ nguyên nhân chính gây ra TN&UTGT là do mật độ tham gia giao thông cao đóng góp chính ở đây là phương tiện cá nhân. mổi năm đất nước ta lại có thêm hơn 10 ngàn người bỏ mạng còn ngần ấy người nửa phải chịu thương tích tàn phế suốt đời. Xét về cái chết của con người thì chết về tai nạn giao thông là khủng khiếp kinh hoàng và oan ức nhất. Tuy nhiên điều nghịch lý là con người ta lại dể cho qua và dể quên nhất để rồi lại chết tiếp! Mổi ngày 30 người, mổi tuần hơn 200 người chết… chẳng lẻ ta đã quá quen, chẳng lẻ không gợi cho ta cảm xúc như những cái chết khác chăng?. Ta thử suy ngẩm với số lượng chết người có thể coi là hàng loạt như trên mà không phải chết về tai nạn giao thông thì dư luận xã hội và mổi chúng ta sẻ thế nào? Vậy mà người chết về tai nạn giao thông họ cũng đang mưu cầu cuộc sống như mọi con người khác. Chúng ta cần phải công bằng, cần phải sốt sắng tìm ra lối thoát cho vấn đề tai nạn và ùn tắc giao thông này.
Nhiều cái chết đã và đang được báo trước từ tai nạn giao thông không thể để tồn tại hay vẩn để diển tiến tồn tại số lượng thương vong, tàn phế đó; ai là người sẻ chết tiếp, sẻ thương tật tàn phế suốt đời đây? Mổi chúng ta cùng các cơ quan chức năng phải có hành động thiết thực gì trước khi để quá muộn. Mật độ phương tiện tham gia giao thông cao chính là nguyên nhân cho xác suất gây tai nạn. Hãy giảm mật độ đó bằng chính là giảm bỏ phương tiện cá nhân tham gia giao thông để cùng nhau đi bằng phương tiện giao thông công cộng chính đây là giải pháp hữu hiệu giảm tai nạn giao thông./.
Quảng bình ngày 20 tháng 12 năm 2006
LÊ VĂN THƯA