Những năm gần đây, cùng với các dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư công, ngành GTVT tỉnh triển khai nhiều dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT) nhằm giảm gánh nặng cho ngân sách. Các dự án BT bước đầu phát huy hiệu quả, song quá trình thực hiện nảy sinh một số khó khăn về mặt bằng, chính quyền một số nơi chưa tích cực vào cuộc khiến không ít dự án chậm tiến độ.
Với hơn 1.163 tỷ đồng, dự án xây dựng Đường tỉnh 295B từ thị xã Từ Sơn lên thành phố Bắc Ninh là dự án BT trong lĩnh vực giao thông có số vốn lớn nhất từ trước đến nay. Công trình cần khoản đầu tư lớn, nên tỉnh đồng ý để ngành GTVT triển khai dự án theo hình thức BT nhằm giảm gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.
Đến nay, giai đoạn 1 dự án từ Km153+850 đến Km156+650 (thị xã Từ Sơn) đã thi công xong, nghiệm thu bàn giao đưa vào sử dụng từ tháng 12-2018; hiện đang làm hồ sơ quyết toán công trình. Giai đoạn 2 (từ Km142+650 đến Km153+873) cũng thi công xong các đoạn được bàn giao mặt bằng, nghiệm thu bàn giao đưa vào sử dụng từ tháng 12-2017, giúp hoàn thiện thêm hạ tầng giao thông, đô thị của thành phố Bắc Ninh, thị xã Từ Sơn và huyện Tiên Du và là tuyến giao thông quan trọng kết nối tỉnh Bắc Ninh với Thủ đô Hà Nội. Tuy nhiên, hiện các đoạn qua phố Lim (huyện Tiên Du) và phố Viềng (thị xã Từ Sơn) vẫn đang chờ GPMB nên dự án chưa thể hoàn thành việc thi công cũng như thực hiện các thủ tục thanh quyết toán với nhà đầu tư.
Nhà thầu thi công đoạn tuyến qua địa phận phường Khúc Xuyên
dự án xây dựng ĐT286 cải tuyến mới theo hình thức BT.
Cũng với cách làm tương tự, tuyến Đường tỉnh 286 cải tuyến mới từ phường Vạn An đến phường Phong Khê (thành phố Bắc Ninh) cũng được triển khai theo hình thức BT. Hiện nay, công trình đang được đẩy nhanh tiến độ thi công; nhà thầu thi công xong cấp phối đá dăm lớp 2 đoạn từ Km2+900 - Km3+580; đắp nền đường K98 đoạn từ Km2+80-Km2+650; đắp nền đường K95 các đoạn có mặt bằng còn lại. Riêng cầu qua sông Ngũ Huyện Khê, tiến độ đạt 85% (thi công xong phần kết cấu hạ bộ, gác 4 nhịp dầm, đang thi công bản mặt cầu). Tuy nhiên, công trình hiện đang vướng mắc mặt bằng đoạn đầu tuyến giáp với Đường tỉnh 286 thuộc địa phận phường Vạn An do chưa có phương án thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ GPMB đối với 15 hộ dân. Cùng với đó, một số công trình hạ tầng kỹ thuật: cáp viễn thông, hệ thống điện, cấp nước sạch… trong phạm vi dự án chưa được di chuyển cũng khiến việc thi công công trình gặp không ít khó khăn.
Ông Nguyễn Đình Vụ, Giám đốc Công ty Xây dựng Việt Đức (TNHH) - nhà đầu tư dự án cho biết tuyến đường có chiều dài 2,23 km được xây dựng theo quy mô, tiêu chuẩn đường cấp III đồng bằng, xây mới cầu qua sông Ngũ Huyện Khê dài 126,4m, rộng 16,5m, tổng mức đầu tư hơn 192,3 tỷ đồng, công trình triển khai từ năm 2017 đến hết năm 2021. Nhà đầu tư mong muốn các cơ quan chức năng, UBND thành phố Bắc Ninh và các đơn vị liên quan sớm hoàn thiện công tác GPMB để dự án triển khai đúng tiến độ; các cơ quan chức năng sớm giao dự án đối ứng để nhà đầu tư khai thác, huy động vốn thực hiện các dự án…
Theo thống kê từ Sở GTVT, bên cạnh dự án Đường tỉnh 295B, ĐT286 cải tuyến mới, Sở GTVT là cơ quan nhà nước được ủy quyền ký kết triển khai các dự án ĐTXD đường TL277 thị xã Từ Sơn đi thị trấn Chờ, huyện Yên Phong (đoạn qua huyện Yên Phong từ Km0+00-Km3+680) và Dự án ĐTXD đường Trịnh Xá - Đa Hội (thị xã Từ Sơn) theo hình thức BT. Hiện tiến độ triển khai các dự án này cũng đang chậm do chưa hoàn thành công tác GPMB, còn một số công trình hạ tầng kỹ thuật trên tuyến chưa được di dời… ảnh hưởng tới quá trình triển khai các dự án.
Có thể nói, các dự án BT là một giải pháp quan trọng để thu hút vốn đầu tư ngoài ngân sách, phục vụ phát triển hạ tầng, chia sẻ khó khăn với Nhà nước. Mặc dù bước đầu đã có hiệu quả nhưng do trình tự, thủ tục triển khai các dự án BT rất phức tạp, có nhiều nội dung không giống yêu cầu của dự án đầu tư công, ví dụ về phương án tài chính, lãi vay… trong khi quy định pháp luật về lĩnh vực này có nhiều thay đổi, chưa đầy đủ, rõ ràng. Khâu giải phóng mặt bằng, triển khai dự án đối ứng gặp nhiều trở ngại, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư, phát sinh chi phí, về lâu dài có thể gây thiệt hại ngân sách nhà nước.
Thời gian tới, Sở GTVT phối hợp các cơ quan, đơn vị, địa phương phát huy vai trò, trách nhiệm, chủ động, sáng tạo trong phối hợp triển khai các dự án BT tăng cường quản lý, kiểm soát tiến độ, chất lượng các công trình. Thiết lập và quản lý chặt chẽ hồ sơ liên quan, kiên quyết xử lý các nhà đầu tư không thực hiện nghiêm túc, cố tình vi phạm những quy định… Các địa phương phải tích cực vào cuộc, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các nhà đầu tư, nhất là công tác GPMB và đề xuất địa điểm tái định cư cho các hộ bị thu hồi đất thổ cư… để các dự án xây dựng công trình giao thông theo hình thức BT phát huy hiệu quả vì lợi ích chung.