Hàng loạt dự án giao thông đầu tư công mang tính động lực của tỉnh đang chậm tiến độ vì vướng mặt bằng. Trong bối cảnh kinh tế suy giảm vì dịch bệnh thì những vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng đang là trở ngại lớn nhất trong tiến độ giải ngân đầu tư công.
Dự án ĐTXD đường ĐT.278 đoạn từ QL18 đến đê sông Cầu
Nhiều dự án dù triển khai từ rất lâu nhưng hiện đang dậm chân tiến độ vì vướng mặt bằng. Cụ thể, dự án đầu tư xây dựng (ĐTXD) đường gom QL18 từ KCN Quế Võ đến khu đô thị Tây Hồ, đoạn từ Km8+100 đến Km8+400 (bên trái tuyến) chỉ dài 300m, được khởi công từ cuối năm 2019 đến nay cũng mới chỉ bàn giao mặt bằng, nhà thầu thi công xong lớp bê tông nhựa asphalt thô, hệ thống cống hộp và 80% điện chiếu sáng đoạn từ Km8+235 đến Km8+400. Hiện còn đoạn dài 135m từ Km8+100 đến Km8+235 vẫn đang “ách tắc” do còn 3 hộ dân xã Phượng Mao chưa nhất trí với phương án bồi thường, chưa ký hồ sơ kiểm đếm diện tích và tài sản khiến nhà thầu phải tạm dừng thi công cả năm nay. Ngay bên cạnh, dự án ĐTXD đường gom QL18 (bên trái tuyến) cũng chỉ còn hơn 100m cuối tuyến đoạn qua Công ty Bình Nguyên (TNHH), địa phận xã Phượng Mao chưa thể thi công do vướng mắc trong công tác GPMB.
Cùng trên địa bàn huyện Quế Võ, dự án ĐTXD đường TL.287 đoạn từ QL.38 mới (huyện Tiên Du) đến QL.18 (huyện Quế Võ) có chiều dài 10,131km với tổng mức đầu tư hơn 377,65 tỷ đồng; trong đó, phần xây lắp giá trị hơn 255,5 tỷ đồng; công trình được triển khai từ tháng 9/ 2019. Tuy nhiên, đến tháng 7/2021, chủ đầu tư và nhà thầu mới cơ bản được bàn giao mặt bằng thi công; đến cuối tháng 11/2021, UBND xã Bồng Lai phải tổ chức bảo vệ thi công đoạn từ Km22+046 - Km22+086. Chủ đầu tư phải báo cáo UBND tỉnh gia hạn thời gian thực hiện dự án đến hết tháng 6/2022. Song, đến thời điểm hiện tại vẫn còn 1 hộ dân nằm ở nút giao với đường QL.18 thuộc địa phận xã Việt Hùng kiến nghị, không cho thi công. Vì thế, dù là công trình mang tính chất động lực góp phần để huyện Quế Võ đủ điều kiện trở thành thị xã song đến trung tuần tháng 3/2022 mới thi công đạt 52,4%; rất khó hoàn thành vào cuối tháng 6 tới.
Hay như dự án ĐTXD cầu Nét (Km77+00) đường TL.295 tiếp giáp địa bàn huyện Yên Phong và thành phố Từ Sơn được triển khai từ cuối tháng 9/2020 với giá trị xây lắp gần 62,7 tỷ đồng, thời gian thi công là 15 tháng. Đến nay, các nhà thầu mới thi công xong cầu tạm, đúc xong 30/30 phiến dầm I dài 33m, giá trị thực hiện mới đạt 22,27% giá trị hợp đồng. Nguyên nhân chậm tiến độ do huyện Yên Phong chưa bàn giao mặt bằng khu vực 12 hộ dân đầu cầu nằm trong phạm vi hành lang đê Ngũ Huyện Khê khiến công trình đang “dậm chân tại chỗ” dù đã hết thời gian thi công theo kế hoạch.
Không có mặt bằng thi công đang là trở ngại lớn nhất với các công trình giao thông mang tính động lực phát triển của tỉnh. Thống kê 13 dự án xây dựng giao thông do Ban QLDA Xây dựng giao thông (Sở GTVT tỉnh) làm chủ đầu tư đang triển khai thì có tới 11 dự án đang gặp những vướng mắc về mặt bằng cần được tháo gỡ. Cùng với đó, hàng chục dự án cải tạo, nâng cấp các tuyến giao thông do địa phương làm chủ đầu tư cũng đang trong tình trạng tương tự. Lý giải nguyên nhân những “nút thắt” này, Hội đồng Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư các địa phương cho rằng do dự án giao thông chạy qua nhiều địa phương, trong khi việc quản lý đất đai từ các thời kỳ trước chưa được chặt chẽ, cơ sở dữ liệu đất đai bị thất lạc, khó xác định nguồn gốc sử dụng đất. Nhiều diện tích đất trong phạm vi thu hồi được các thôn, xã giao trái thẩm quyền, các hộ dân tự ý chuyển nhượng trong thời gian dài mà không có giấy tờ hợp pháp gây ra nhiều khó khăn…
Xác định công tác bồi thường, GPMB là nút thắt vướng nhất cần phải tháo gỡ để đẩy nhanh tiến độ các công trình trọng điểm, những ngày qua, Đoàn công tác UBND tỉnh trực tiếp thị sát, làm việc với các địa phương về nhiệm vụ đền bù giải phóng mặt bằng cho các dự án giao thông. Trước những vướng mắc về công tác GPMB, lãnh đạo UBND tỉnh yêu cầu UBND các huyện, nhất là địa phương có nhiều công trình giao thông đang triển khai như Quế Võ, Yên Phong cần tích cực triển khai đồng bộ các giải pháp, kiên quyết giải tỏa mặt bằng thực hiện các dự án. Trong đó, các huyện cần tăng cường tuyên truyền, đối thoại, giải đáp cặn kẽ những thắc mắc liên quan, giúp các hộ dân tự nguyện bàn giao mặt bằng; phối hợp chặt chẽ Sở Tài nguyên và Môi trường rà soát, xác định đúng nguồn gốc, mục đích sử dụng đất; trường hợp cần thiết củng cố hồ sơ, thủ tục cưỡng chế thu hồi hoặc bảo vệ thi công để đẩy nhanh tiến độ các dự án.
Ngoài ra, các địa phương cần tăng cường quản lý trật tự xây dựng sau quy hoạch, không để người dân tự ý xây dựng công trình trái phép nhằm trục lợi kinh phí bồi thường; thường xuyên đào tạo, nâng cao trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác GPMB. Ngay khi tiếp nhận vướng mắc liên quan, Hội đồng GPMB các địa phương cần xem xét chặt chẽ, thấu đáo, đưa ra biện pháp giải quyết đúng, hiệu quả, tránh để lại thiếu sót làm mất lòng tin của người dân, tạo thuận lợi thực hiện các dự án giao thông./.