Ngày 28/2, tại Hà Nội, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam tổ chức Tọa đàm khoa học về “Pháp luật và thực thi pháp luật về hối lộ công chức nước ngoài: Phân tích so sánh kinh nghiệm quốc tế và vận dụng cho Việt Nam” với sự tham gia của đại diện một số bộ, ban, ngành, các trường đại học và các đối tác phát triển.
Tọa đàm nhằm chia sẻ, thảo luận một số phát hiện từ nghiên cứu về pháp luật, thực thi pháp luật về hối lộ công chức nước ngoài do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam chủ trì thực hiện cùng nhóm nghiên cứu công tác tại Trường Đại học Luật Hà Nội.
Bà Caitlin Wiesen, Giám đốc quốc gia của Chương trình phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam, đánh giá cao cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững, đặc biệt là Mục tiêu số 16 về xây dựng thể chế mạnh mẽ, thúc đẩy hòa bình và công lý. Bà Caitlin Wiesen cho biết, để quản trị công đạt hiệu quả cần đẩy mạnh kiểm soát tham nhũng vì sự phát triển bền vững của tất cả các xã hội và các dân tộc. Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam đã hỗ trợ nghiên cứu này nhằm chia sẻ những cách làm hay, những bài học trong việc hình sự hóa hành vi hối lộ công chức nước ngoài. Từ đó góp phần để Việt Nam hoàn thiện khuôn khổ pháp lý phòng chống tham nhũng trong lĩnh vực kinh doanh.
Thay mặt Nhóm nghiên cứu, Tiến sỹ Đào Lệ Thu, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu So sánh luật công, Viện Luật so sánh, Đại học Luật Hà Nội chia sẻ, thời gian gần đây, hòa với xu thế hội nập kinh tế quốc tế và toàn cầu hóa, các doanh nghiệp của Việt Nam ngày càng có nhiều hoạt động hợp tác kinh tế, đầu tư với các nước trên thế giới. Thực tế này làm phát sinh nguy cơ các nhà đầu tư trong nước thực hiện hành vi hối lộ công chức của chính phủ, cơ quan, tổ chức nước ngoài hoặc quốc tế để dành được lợi thế kinh doanh, đầu tư quốc tế. Trong quá trình nghiên cứu, Nhóm lựa chọn năm quốc gia đã hình sự hóa hành vi hối lộ công chức nước ngoài để nghiên cứu so sánh gồm: Hoa Kỳ, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.
Theo nghiên cứu, Việt Nam còn thiếu một số cơ chế bảo đảm việc thực thi quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 về đưa hối lộ cho công chức nước ngoài, công chức của tổ chức quốc tế công. Năng lực của người tiến hành tố tụng, cán bộ của các cơ quan tiến hành tố tụng trong các vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài nhìn chung còn hạn chế. Cơ chế hợp tác, trao đổi, chia sẻ, phối hợp trong tố tụng hình sự, đặc biệt là trong điều tra, truy tố, xét xử có vụ án có yếu tố nước ngoài còn bất cập, thiếu cụ thể và khó thực hiện.
Bình luận về các kết quả của Nhóm nghiên cứu, bà Lê Thị Hòa, Phó Phòng Hình sự, Vụ pháp luật Hành chính-Hình sự, Bộ Tư pháp nhấn mạnh, các kết quả nghiên cứu được đưa ra trong bối cảnh Việt Nam đã hình sự hóa hành vi hối lộ công chức nước ngoài bằng việc bổ sung vào Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định đối với hành vi này tại Điều 364 về tội đưa hối lộ. Đây cũng là một bước tiến của Việt Nam nhằm nội luật hóa yêu cầu của Công ước chống tham nhũng của Liên hợp quốc (UNCAC) liên quan tới hối lộ công chức nước ngoài. Nghiên cứu đã cung cấp nhiều góc nhìn có chiều sâu vào kinh nghiệm quốc tế trong xây dựng và thực thi pháp luật về tội hối lộ công chức nước ngoài, đồng thời rút ra một số bài học kinh nghiệm cho Việt Nam trong quá trình thực thi Bộ Luật hình sự năm 2015 có hiệu lực từ ngày 1/1/2018.
Bà Lê Thị Hòa cho rằng, bên cạnh việc lựa chọn năm quốc gia đã hình sự hóa hành vi hối lộ công chức nước ngoài để nghiên cứu so sánh gồm Hoa Kỳ, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc cần bổ sung thêm một số nước trong khu vực Đông Nam Á. Bởi hiện nay đã hình thành Cộng đồng ASEAN và các nước trong khu vực này có nhiều sự tương đồng vì thế việc lựa chọn thêm sẽ rất phù hợp và toàn diện.
Chia sẻ về việc phòng chống tham nhũng và hối lộ công chức nước ngoài, ông Gerry Mcgowan, Đại diện Cơ quan Phòng chống tội phạm Vương quốc Anh, Đại sứ quán Vương quốc Anh tại Việt Nam chia sẻ, Luật phòng chống hối lộ của Vương quốc Anh ban hành vào năm 2010 và bắt đầu có hiệu lực từ năm 2011. Luật này được cho là một trong những luật nghiêm ngặt nhất trên thế giới. "Nhưng pháp luật bằng văn bản chỉ là một khía cạnh mà thôi vì thế cần đỏi hỏi chiến lược thực thi mạnh mẽ, có sự tham gia vào cuộc của các cơ quan tư pháp, hành pháp. Bên cạnh đó, công tác điều tra cũng rất phức tạp, do đó cần đào tạo con người, cơ sở vật chất và công nghệ thông tin, kỹ thuật hỗ trợ khác phục vụ thực thi pháp luật về hối lộ công chức nước ngoài", ông Gerry Mcgowan nhấn mạnh.
Theo kết quả nghiên cứu, để bảo đảm tính đồng bộ của cơ chế pháp lý, Nhóm nghiên cứu đề xuất, Luật Phòng, chống tham nhũng cần được sửa đổi theo hướng quy định mở rộng phạm vi các hành vi là đối tượng điều chỉnh của luật này, theo đó hành vi đưa hối lộ nói chung, trong đó có đưa hối lộ cho công chức nước ngoài cần bị liệt kê vào các dạng hành vi chịu sự điều chỉnh của Luật. Chỉ khi đó mới có cơ sở cho việc đưa ra những quy định ngăn ngừa, phát hiện hành vi đưa hối lộ, tạo cơ chế phòng ngừa và phát hiện hối lộ hiệu quả hơn.
Nghiên cứu cũng đưa ra những khuyến nghị cụ thể đối với việc giải thích và hướng dẫn áp dụng quy định của Bộ Luật hình sự năm 2015 về hối lộ công chức nước ngoài; việc hoàn thiện quy định của Bộ Luật hình sự năm 2015 về hối lộ công chức nước ngoài; việc củng cố và hoàn thiện cơ chế hợp tác quốc tế trong phát hiện, xử lý hình sự hành vi đưa hối lộ cho công chức nước ngoài; cũng như đối với việc tăng cường nhận thức về tội phạm đưa hối lộ cho công chức nước ngoài cho cán bộ thực thi pháp luật./.