Trong kỷ nguyên nở rộ phát triển xe tự lái, các hãng sản xuất ô tô đều khẳng định, loại xe này giúp hạn chế lỗi của con người, cải thiện tình hình giao thông đô thị. Tuy nhiên, một nghiên cứu vừa được công bố lại cho kết quả bất ngờ: Xe tự lái sẽ làm tăng nguy cơ tắc nghẽn tại khu vực trung tâm đô thị và tình hình hoàn toàn ngược lại tại những vùng ngoại ô.
Xe tự lái không phải là giải pháp giúp kéo giảm ùn tắc
Trung tâm đô thị thêm tắc…
Nghiên cứu trên do Diễn đàn Kinh tế Thế giới và Tập đoàn Tư vấn Boston thực hiện trong 10 tháng và là một trong những khảo sát cụ thể nhất về xe tự lái. Bản thân loại xe này không gây tắc nghẽn vì trong tương lai chúng có thể “nói chuyện” với nhau, trao đổi thông tin về tình hình giao thông thực tế và lập kế hoạch di chuyển. Tuy nhiên, chính những dịch vụ phát sinh từ xe tự hành lại gây thêm tắc nghẽn.
Nghiên cứu chỉ ra, nhờ xe tự động, chi phí sử dụng các dịch vụ gọi xe qua điện thoại như: Uber, Lyft, Grab… sẽ giảm vì các công ty này không còn cần thuê tài xế. Qua đó, người dùng sẽ chuộng dùng xe tự lái đón đưa hơn chen chúc trên xe buýt hoặc tàu điện ngầm.
“Nếu có phương tiện giá tương đương hoặc nhỉnh hơn một chút giúp tôi không phải đi bộ tới bến xe, không lo mang theo ô, kiểm tra lịch trình, kết nối giữa các điểm thì tại sao tôi lại phải đi tàu?”, ông Augustin Wegscheider, một trong những tác giả của nghiên cứu trên cho biết.
Theo ông Wegscheider, chính vì lý do đó, tắc nghẽn tại các khu vực trung tâm đô thị như Boston (Mỹ) sẽ tăng 5,5%. Ông Wegscheider lý giải: “Khi mọi người chuộng dùng dịch vụ xe tự lái đưa đón, sẽ có ít phương tiện hơn di chuyển trên đường nhưng những phương tiện này lại ở trên đường phố và hoạt động suốt 12 giờ/ngày. Trong khi, trung bình ô tô tại TP Boston đang hoạt động ở mức độ 12 phút/ngày”.
Thực tế đã chứng minh, ngay cả khi chưa có xe tự lái, Uber/Lyft đã hoạt động với tần suất lớn và gây thêm tắc nghẽn đáng kể. Trước đây, khi giới chức TP Portland “trải thảm đỏ” mời Uber, Lyft hoạt động tại đây vào năm 2015, họ nghĩ rằng, dịch vụ này sẽ kéo giảm số lượt xe giúp hạn chế tắc nghẽn. Thế nhưng, sau gần 3 năm, chính quyền thành phố nhận ra sai lầm, ông Steve Novick, Ủy viên Giao thông thành phố thời điểm đó cho biết.
“Đường phố thêm tắc nghẽn vì các phương tiện như Uber, Lyft. Một nghiên cứu về tác động của xe Uber, Lyft tới tình hình tắc nghẽn giao thông được Cơ quan Giao thông Portland rót tiền thực hiện cho thấy, phần lớn trong 10.000 tài xế của hai hãng này được khảo sát đều thừa nhận hoạt động của họ đã đẩy tình trạng tắc nghẽn nặng thêm.
Do đó, nếu không có các chính sách đúng đắn để quản lý các phương tiện không người lái, đặc biệt là dịch vụ gọi xe sử dụng phương tiện này, thì tình hình ùn tắc giao thông trong kỷ nguyên xe tự động còn nghiêm trọng hơn”.
Nghiên cứu đề xuất các chính sách này cần phải khuyến khích người dân chia sẻ các phương tiện tự động lái do những công ty gọi xe cung cấp.
“Câu trả lời giải đáp cho tình hình tắc nghẽn đó là phải tạo điều kiện để nhiều người sử dụng một xe. Nếu bạn hỏi khách hàng: Anh có muốn chia sẻ xe với người khác không? Tất nhiên họ sẽ khăng khăng không chung xe với người lạ nhưng khi chi phí chỉ 2 USD (45 nghìn VND) thay vì 7 USD (160 nghìn VND) như trước thì chắc chắn họ sẽ gật đầu”, ông Wegscheider cho biết.
…Ngoại ô lại thoáng
Thực trạng tắc đường sẽ hoàn toàn đối lập ở khu vực ngoại ô nếu xe tự hành đi vào hoạt động. Bởi người dân địa phương đã có xe cá nhân hoặc có ý định mua xe sẽ chuyển sang dùng dịch vụ gọi xe sử dụng xe tự lái. Còn những người đã và đang dùng phương tiện công cộng thì vẫn tiếp tục chuộng loại hình này do chi phí hợp túi tiền. Ông Wegscheider lý giải: “Ở những khu vực ngoại ô, thay vì phải ngồi sau tay lái mỗi ngày và trả 30 USD tiền đỗ xe, người dân có thể đầu tư 30 USD này vào dịch vụ đặt xe và sử dụng thời gian một cách hiệu quả hơn”.
Nhưng nếu so sánh giữa phương tiện công cộng và dịch vụ gọi xe tại các khu vực ngoại ô, người dân nơi đây sẽ chuộng sử dụng phương tiện công cộng hơn. “Giữa đi tàu trong 1 giờ mất 6 USD và sử dụng dịch vụ của Uber kể cả khi giá đã giảm từ 80 USD xuống 40 USD cho cùng chặng đường thì tất nhiên giữa 40 USD và 6 USD, trong khuôn khổ kinh phí eo hẹp, mọi người vẫn sẽ chọn đi tàu”, tác giả nghiên cứu cho biết.