Thực hiện Công điện số 77 của Tổng cục cảnh sát (Bộ công an) mở đợt tuần tra cao điểm từ 1/6 đến 20/7/2008 về việc tổng kiểm tra, xử lý vi phạm xe ôtô chở khách trên toàn quốc, phòng CSGT - CA TP Đà Nẵng đã xây dựng kế hoạch số 254/PC26 ngày 25/5/2008 phân công các Đội, Trạm ra quân triển khai tổng kiểm tra xử lý đối với người điều khiển xe ôtô khách trên toàn địa bàn TP, trọng tâm là tuyến QL1A và 14B. Tuy nhiên, trong quá trình kiểm tra, xử phạt còn có nhiều bất cập.
Theo đánh giá của Phòng CSGT - CA TP Đà Nẵng, trong những ngày đầu tháng 6 số lượng xe chở khách chấp hành theo quy định đã có phần chuyển biến rõ rệt. Đa số các tài xế xe khách đã biết “sợ”, số lượng xe khách chở quá số người quy định vẫn còn nhưng trong phạm vi có thể “du di” cho phép. Từ ngày 1/6 đến nay, qua trên 70 ca tuần tra kiểm soát với 226 lượt CBCS tham gia, lực lượng CSGT đã phát hiện, lập biên bản xử phạt gần 250 lượt xe khách vi phạm, trong đó có trên 80 trường hợp chở quá số người quy định, 30 trường hợp đón trả khách không đúng bến bãi, 25 trường hợp thiết bị an toàn không đảm bảo, 22 trường hợp đi không đúng phần đường quy định... Đến thời điểm này chưa có trường hợp nào sang khách hoặc sang xe, đình chỉ phương tiện hoạt động.
Tại Nghị định số 146/2007/NĐ-CP của Chính phủ tại khoản 3, Điều 27 mục 5 ghi rõ: Phạt tiền từ 100.000 - 300.000 đồng trên mỗi người (hành khách) vượt quá quy định được phép chở của phương tiện (trừ xe buýt) đối với hành vi: chở quá từ 2 người trở lên (đối với xe từ 3-9 chỗ ngồi), chở quá 3 người (đối với xe 10 -15 chỗ ngồi), chở quá từ 4 người trở lên (đối với xe 16 - 30 chỗ ngồi) và chở quá 5 người với xe từ 30 chỗ ngồi trở lên. Ngoài ra, với những xe không đảm bảo an toàn sẽ buộc phải hạ tải, sang khách theo quy định. Còn theo chỉ đạo của Tổng cục Cảnh sát có điều mục xử lý vi phạm đối với xe chở quá số người quy định, ngoài việc phạt hành chính thì “phải yêu cầu xuống khách, bố trí xe khác”, nhưng thực tế tại Đà Nẵng việc thực hiện quy định trên hầu như... bỏ ngỏ. Và CSGT địa phương này dùng biện pháp “du di”: xử phạt 200.000 đồng/1 người so với số khách quy định, nhưng hạ tải, sang xe đối với những xe chở quá 15 người.
Ông Nguyễn Đến, Trưởng phòng CSGT Công an TP. Đà Nẵng cho rằng, có sự “du di” vì lý do khó khăn từ phía bến xe trung tâm. Thực sự để thực hiện đúng Công điện của Tổng cục Cảnh sát là rất khó vì những xe vi phạm chở quá 3 - 5 người so với quy định rất khó để sang khách vì “thượng đế” phản ứng dữ dội, bênh vực cho nhà xe, không ai chịu xuống xe khi mọi người đều bình đẳng; khi CSGT kiểm tra và đếm số người trên xe thì đa số hành khách bỏ đi, không hợp tác với CSGT, nhất là về ban đêm thì tình trạng xử lý vi phạm càng khó thực hiện. Bên cạnh đó, bến xe Trung tâm họ không thể điều chuyển đầu xe nếu lượng khách không đủ so với quy định. Vì thế, thường thì CSGT vận động nhà xe nên đưa những khách thừa đó xuống đi xe khác mà vẫn phải trả lại tiền cho khách, tùy theo đoạn đường, còn không đi qua các địa phương khác cũng bị phạt tương tự thì nhà xe không chịu nổi.
Nhưng thực tế, khi bị xử phạt, các nhà xe vẫn “đâm lao theo lao” và số khách thừa ấy vẫn theo các nhà xe đi hết lộ trình, “đen” thì phạt mà “đỏ” thì “lách” được CSGT... Một vấn đề nữa là do lực lượng CSGT mỏng nên đã xảy ra tình trạng để sót xe; vả lại trên tuyến QL1A, đoạn Hòa Cầm - Hòa Phước dài gần 8 km đang trong quá trình thi công nâng cấp, mở rộng, mặt đường hẹp, lưu lượng tham gia giao thông lớn nên rất khó trong việc cho xe dừng để kiểm tra, xử lý. Thường thì CSGT chỉ dừng được 1- 2 xe để kiểm tra nên có rất nhiều xe khách bị bỏ sót vì đa số các nhà xe móc nối với nhau chạy thành từng đoàn. Trong khi đó, đoạn đường tránh từ hầm Hải Vân đến Túy Loan vừa đưa vào sử dụng nhưng còn thiếu các hệ thống chiếu sáng, biển báo chưa đầy đủ; các tài xế chưa quen đường; chưa có các dịch vụ trên đường nên rất ít xe đi.
Bên cạnh đó, việc xe dù, bến cóc khó có thể kiểm soát được do lượng xe quá nhiều, trong khi lượng khách có hạn nên ảnh hưởng không nhỏ đến việc kiểm tra, kiểm soát... Qua đây ông Nguyễn Đến kiến nghị, nên chăng Tổng cục Cảnh sát cần chỉ đạo xử lý nghiêm các xe khách ngay từ đầu các tuyến. Bên cạnh đó, cần phối hợp mang tính liên Bộ - Ngành để thực hiện trong việc xử lý, điều chuyển xe, bến... và quy định cụ thể hơn nữa trong việc xử lý vi phạm, đặc biệt đối với những xe đã bị vi phạm thu giấy tờ trước đó, việc xử phạt khi vi phạm tiếp cần có quy định rạch ròi.
Thời gian qua, phần lớn các vụ TNGT nghiêm trọng xảy ra đều do xe khách gây ra. Trong những ngày đầu ra quân lượng xe khách vi phạm chưa nhiều nhưng thời gian tới có các kỳ thi Đại học, Cao đẳng... thì vận tải hành khách sẽ tăng cao, các nhà xe sẽ “liều” và dùng mọi biện pháp, thủ đoạn để chuyên chở khách. Vì vậy, đẩy mạnh tuần tra, nghiêm khắc xử phạt và có những quyết định đúng đắn nhằm lập lại TTATGT là điều cần phải làm nhanh chóng.
Trần Ánh Dương