Trên thị trường TP Hồ Chí Minh, ước tính có tới hàng nghìn điểm bán mũ bảo hiểm với hàng trăm loại, nhãn hiệu, kiểu dáng khác nhau. Có những loại mũ đắt tiền được trưng bày trong các cửa hàng sang trọng. Nhưng phần lớn các loại mũ bình dân được chào mời tại các quầy nhỏ ven đường.
Ðáng lo ngại là trong số này có rất nhiều loại mũ được sản xuất không theo tiêu chuẩn quy định, không bảo đảm chất lượng nhưng trên đó đều được dán đầy đủ các loại nhãn hàng, tem chứng nhận chất lượng CS/CR... Nhiều loại mũ rất nhỏ, ôm sát đầu như mũ lưỡi trai, hầu như chỉ có phần vỏ ngoài, không có hoặc có rất ít phần mút xốp bên trong. Trong một đợt kiểm tra chất lượng của Ðoàn kiểm tra hỗn hợp do Sở Khoa học và Công nghệ TP Hồ Chí Minh tổ chức, 24 mẫu mũ bảo hiểm được đưa đi kiểm tra chất lượng. Kết quả là chỉ có hai mẫu đạt theo tiêu chuẩn TCVN 5756-2001. Năm 2008, Chi cục Quản lý thị trường TP Hồ Chí Minh đã kiểm tra và lập biên bản hơn 60 vụ kinh doanh mũ bảo hiểm các loại, tạm giữ hơn 140 nghìn sản phẩm các loại do không có tem kiểm định, hàng hóa không có chứng từ, hàng ngoại không nhãn phụ hoặc dán nhãn phụ không đủ nội dung bắt buộc. Nhiều nhãn hiệu mũ chưa được thử nghiệm, nhiều loại hàng giả nhái các nhãn hiệu có tiếng. Thậm chí có sản phẩm được dán tem hợp chuẩn CS nhưng trên thực tế chưa được kiểm nghiệm bao giờ.
Kiểm tra một số cơ sở sản xuất, quản lý thị trường TP Hồ Chí Minh đã phát hiện nhiều doanh nghiệp tổ chức sản xuất hoặc nhập khẩu mũ bảo hiểm bất hợp pháp, không bảo đảm chất lượng. Nhiều nơi mặc dù không có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh nhưng vẫn sản xuất hàng nghìn mũ như cơ sở của các ông: Phùng Minh Vương (quận Tân Phú), Nguyễn Văn Hiền (quận Bình Tân), bà Phạm Thị Minh Trang (quận 8)... Một số cơ sở khác tuy có giấy đăng ký kinh doanh nhưng hàng sản xuất không có đầy đủ chứng từ, không đăng ký chất lượng nhãn hiệu hàng hóa, thậm chí có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu khác hoặc hàng không chứng minh được xuất xứ, như các cơ sở của các ông: Nguyễn Văn Ðông (huyện Bình Chánh), Phùng Quảng Bửu (quận 11), Nguyễn Văn Hùng (quận 4), bà Phạm Thị Trúc Ly (quận 6)... Sáu tháng đầu năm 2009, chi cục kiểm tra 21 cơ sở sản xuất, tạm giữ 648,5 kg linh kiện làm mũ; hơn 38 kg nhãn, đề can; 12.540 chiếc mũ bảo hiểm thành phẩm.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng mũ bảo hiểm không đạt chất lượng nhưng được bày bán công khai, tràn lan trên thị trường trước hết là do các cơ quan chức năng không kiểm soát được chất lượng ngay từ khâu sản xuất. Theo Ðội trưởng Ðội quản lý thị trường 3A thuộc Chi cục quản lý thị trường TP Hồ Chí Minh Lý Ngọc Thắng, thì có ba thành phần tham gia sản xuất mũ bảo hiểm bao gồm: doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH và các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ. Ngoài một số ít doanh nghiệp tự sản xuất được những phần chính của mũ bảo hiểm, phần lớn các đơn vị khác đều đặt hàng từng bộ phận ở nơi khác rồi đưa về lắp ráp hoàn chỉnh sản phẩm. Vì vậy, bản thân các doanh nghiệp này cũng không thể kiểm tra được chất lượng từng chi tiết. Các chủ cơ sở sản xuất không dám đưa mũ bảo hiểm đi thử nghiệm nhưng vẫn mặc nhiên dán nhãn hiệu, tem hợp chuẩn CS hoặc CR rồi đưa thẳng ra thị trường tiêu thụ. Nguy hại hơn cả là có không ít cơ sở sản xuất cố tình làm hàng "dởm", giả mạo các nhãn hiệu có uy tín rồi đưa đi các tỉnh vùng xa hoặc vỉa hè bán rất rẻ để kiếm lời bất chính. Ðiều này tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường mũ bảo hiểm.
Trong khi đó, do bất cập về cơ chế, các cơ quan quản lý Nhà nước lại gặp không ít khó khăn trong việc quản lý mặt hàng này. Cụ thể, khi nghi ngờ về một lô hàng nào đó kém chất lượng, Chi cục Quản lý thị trường chỉ được lấy sáu mẫu đi kiểm định và phải chờ sau mười ngày mới có kết quả. Trong thời gian này, chủ bán lô hàng bị lấy mẫu đưa đi kiểm định có thể tẩu tán hoặc bán tháo hết số hàng trên. Vì vậy, việc kiểm định cũng chỉ mang tính hình thức. Chi cục Tiêu chuẩn Ðo lường Chất lượng cũng gặp khó khăn tương tự. Khi muốn kiểm tra chất lượng một lô hàng nào, chi cục phải mua mẫu mũ bảo hiểm để kiểm tra với điều kiện phải có hóa đơn VAT. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều cửa hàng bán mũ bảo hiểm không có loại hóa đơn này, vì vậy việc kiểm tra gặp rất nhiều khó khăn. Ðó là chưa nói đến những "mẹt" hàng bày bán trên vỉa hè, thoắt biến, thoắt hiện rất khó lấy mẫu chứ chưa nói đến việc phải mua mẫu có hóa đơn VAT. Ngay khi đã mua được mẫu đi kiểm tra sẽ còn gặp phải những rắc rối không nhỏ. Chỉ kiểm tra ba chỉ tiêu: độ chịu va đập và hấp thụ xung động, độ bền đâm xuyên và độ chịu lực của quai đeo, chi phí thử nghiệm đã lên tới hai triệu đồng. Nếu kết quả không đạt thì chủ hàng của mẫu mũ đó phải chịu chi phí với chứng từ phải là hóa đơn VAT. Nếu mẫu sản phẩm đó đạt chất lượng thì Nhà nước chịu chi phí. Mặt khác, sự phối hợp giữa lực lượng quản lý thị trường, quản lý tiêu chuẩn chất lượng thiếu chặt chẽ, mạnh ai nấy làm nên công tác quản lý mặt hàng này kém hiệu quả.
Muốn mũ bảo hiểm đạt chất lượng thì phải kiểm soát được mặt hàng này trên thị trường. Ðiều này cần sự phối hợp của lực lượng cảnh sát trật tự đô thị và chính quyền phường sở tại. Cùng với việc tăng cường kiểm tra các loại mũ bảo hiểm lưu thông trên thị trường, các lực lượng chức năng cần kiểm soát chặt chẽ hơn nữa các cơ sở sản xuất. Nếu cơ sở nào vi phạm các quy định về sản xuất kinh doanh, cơ quan chức năng cần phải phạt nặng và có biện pháp xử lý hành chính nghiêm minh.
Người tiêu dùng cũng cần có ý thức hơn với việc mua và sử dụng mũ bảo hiểm. Phải xác định một cách rõ ràng rằng, đội mũ bảo hiểm là để bảo vệ bản thân mình trong trường hợp không may xảy ra tai nạn giao thông chứ không phải để đối phó với cảnh sát giao thông. Vì vậy, chỉ nên chọn mua những loại mũ đạt tiêu chuẩn chất lượng quy định chứ không nên mua những loại mũ rẻ tiền cho dù kiểu dáng và hình thức bắt mắt, hợp thời trang.3
Theo Báo Nhân Dân