Tai nạn giao thông đang là vấn đề nan giải và gây ra nhiều tranh cãi nhất từ trước đến nay tại Việt nam. Dưới đây xin phân tích nguyên nhân và đề xuất các giải pháp cụ thể để giải quyết vấn đề trên.
I.Các nguyên nhân chính gây nên tai nạn giao thông tại Việt nam hiện nay.
- Thiếu cơ sở lý luận, chưa có một cách nhìn toàn diện về an toàn giao thông.
Công tác an toàn giao thông chưa đạt được những kết quả mong muốn trước hết là do thiếu các nghiên cứu toàn diện và sâu sắc về vấn đề này. Các công trình khoa học nghiên cứu về an toàn giao thông chưa thực sự hoàn thiện. Có hiểu biết sâu sắc và toàn diện về công tác an toàn mới đưa ra được các giải pháp đồng bộ và thiết thực để ngăn chặn tai nạn, tránh được cách làm hình thức chung chung.
- Các chính sách về an toàn giao thông không đồng bộ và nhất quán.
Bảo đảm an toàn giao thông chưa được coi là một công việc thường xuyên không nên biến thành các chiến dịch.. Nhiều công việc được phát động nhưng không được duy trì. Các chính sách về an toàn giao thông chưa được thống nhất trong các lĩnh vực. Chẳng hạn số phương tiện giao thông tăng, phá vỡ sự cân bằng giữa năng lực thông qua với số lượng phương tiện nhưng việc sản xuất nhập khẩu phương tiện vẫn tràn lan. Muốn người dân bớt sử dụng xe máy mà vẫn để hệ thống vận tải công cộng quá yếu kém… Nếu không có sự điều tiết vĩ mô của nhà nước, sự phối hợp đồng bộ của các bên liên quan thì công tác an toàn giao thông không thể có hiệu quả.
- Hệ thống vận tải công cộng quá yếu kém.
Việc sử dụng các phương tiện cá nhân tràn lan ở Việt nam hiện nay chủ yếu là do hệ thống vận tải công cộng quá yếu kém. Nếu hệ thống vận tải công cộng có thể đáp ứng được các yêu cầu này thì chắc chắn số người sử dụng phương tiện vận tải cá nhân sẽ giảm.
- Cơ sở vật chất kỹ thuật nghèo nàn, lạc hậu.
Hệ thống giao thông hiện tại có cơ sở hạ tầng nghèo nàn, lạc hậu, mạng lưới chưa được quy hoạch hợp lý . Các phương tiện tham gia giao thông cũng không đủ chất lượng. Chất lượng của hệ thống giao thông quá thấp là một trong những nguyên nhân chính gây ra tai nạn.
- Chưa tận dụng hết các nguồn lực của xã hội tham gia vào phát triển vận tải hành khách.
Nhà nước đã có những chính sách khuyến khích và hỗ trợ để thu hút các nguồn lực của xã hội tham gia vào vận tải hành khách công cộng, tuy nhiên trong thực tế hiệu quả của các chính sách này không cao. Xung quanh vấn đề trợ giá vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau đòi hỏi sự thống nhất về phương pháp luận khi giải quyết vấn đề này.
- Phát triển chưa cân đối các loại hình vận tải .
Trong khi các xe chạy quá tải chen lấn nhau trên đường bộ thì các tuyến đường sắt nằm ngay bên cạnh vẫn còn chưa sử dụng hết công suất. Mặt khác nước ta có nhiều sông với bờ biển dài 3260 km nằm gần kề các tuyến hàng hải quốc tế quan trọng. Phân bớt khối lượng vận chuyển từ ô tô sang đường sắt, hàng không và đường thuỷ sẽ làm giảm bớt sức ép và tai nạn giao thông trên đường bộ.
Đã có nhiều đề án về nâng cao năng lực cho vận tải xe buýt trong thành phố nhưng khó có thể thực hiện được do việc phát triển cơ sở hạ tầng phải giải phóng mặt bằng với chi phí quá lớn. Trong hệ thống vận tải hành khách đô thị cần phát triển những loại hình vận tải tiên tiến như metro, đường sắt trên cao…..
- Ý thức của người tham gia giao thông chưa cao.
Theo một kết quả điều tra khảo sát gần đây tai Hà nội thì 78% người điều khiển phương tiện hiện nay không nắm vững luật lệ giao thông. Đa số người tham gia giao thông chưa có ý thức tôn trọng luật lệ. Đây là một trong các nguyên nhân chính gây ra tai nạn giao thông ngày càng tăng.. Nhiều cán bộ chưa làm hết trách nhiệm được giao và chính mỗi chúng ta còn chưa hoàn toàn hết lòng vì công việc này
II.Các giải pháp cho vấn đề an toàn giao thông hiện nay.
- Nghiên cứu lý luận để có cách nhìn toàn diện, sâu sắc về an toàn giao thông.
Trong quá trình tổ chức công tác an toàn phải đặc biệt chú trọng việc nghiên cứu các vấn đề liên quan đến tai nạn giao thông . Ngoài những nguyên nhân trực tiếp, còn có những nguyên nhân gián tiếp khác tưởng chừng không liên quan gì đến tại nạn. Thí dụ, việc phát triển mạng lưới điện thoại có thể làm giảm số người đi lại trên đường, giá ô tô, xe máy rẻ có thể làm tăng thêm các điểm ùn tắc giao thông trong thành phố. Không nắm được các yếu tố ảnh hưởng, mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố và mối liên quan giữa chúng thì không thể đề ra các giải pháp thích hợp cho mỗi thời kỳ và các chính sách sẽ chồng chéo mâu thuẫn. Thí dụ : việc phát triển xe buýt được coi như 1 một trong mười sự kiện tiêu biểu cho thành tựu của thủ đô Hà nội năm 2005 nhưng đến nay lại có ý kiến cho rằng cần giảm xe buýt….
- Tăng cường sự điều tiết vĩ mô của nhà nước và sự phối hợp giữa các ngành các cấp trong giải quyết vấn đề an toàn giao thông.
Công tác an toàn giao thông liên quan đến nhiều ngành nhiều cấp trong xã hội nên cần có sự điều tiết vĩ mô của nhà nước. Sự phối hợp giữa các bên cần được tổ chức một cách chặt chẽ và có quy trách nhiệm rõ ràng cho từng công việc. Những kẽ hở trong các chủ trương chính sách có tác động xấu đến công tác an toàn giao thông cần được xem xét và điều chỉnh kịp thời.
- Tăng cường tính đồng bộ và hiệu lực của các biện pháp an toàn giao thông
Trong thời gian qua đã có nhiều đề xuất khác nhau về đảm bảo an toàn giao thông như hiện đại hoá cơ sở hạ tầng giao thông vận tải, tăng cường phổ biến luật giao thông, hạn chế xe máy…. Đó chỉ là từng mặt riêng của một vấn đề. Các biện pháp riêng rẽ sẽ ít có hiệu nghiệm. Công tác an toàn giao thông phải được thực hiện bằng các giải pháp đồng bộ để bổ xung hỗ trợ cho nhau trong quá trình thực hiện. Thí dụ việc tuyên truyền phổ biến luật lệ giao thông phải đi kèm với sử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, việc hạn chế xe máy phải đi cùng với việc ưu tiên phát triển vận tải công cộng….
- Phát triển cân đối giữa năng lực thông qua của các tuyến đường và phương tiện tham gia giao thông. Việc phát triển các loại phương tiện vận chuyển phải căn cứ trên cơ sở phát triển của hệ thống cơ sở hạ tầng của ngành giao thông. Ngoài việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phải có các biện pháp hạn chế xe con, xe máy …
- Áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và hiện đại hoá cơ sở vật chất kỹ thuật của ngành giao thông vận tải.
Các vấn đề an toàn phải được tính đến ngay từ khâu thiết kế xây dựng công trình phục vụ vận tải. Khi xét duyệt các dự án phát triển cơ sở hạ tầng giao thông cần chú ý đến các tiêu chuẩn về an toàn giao thông. Áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật mới và hiện đại hoá trang thiết bị của ngành là một hướng chính để phòng ngừa tai nạn.
- Tổ chức hợp lý việc bảo dưỡng , sửa chữa các công trình giao thông.
Do thiếu sự chỉ đạo chung, nhiều tuyến đường vừa làm xong lại bị đào lên để đặt các thiết bị điện nước… Các công trình sửa chữa thường kéo dài gây trở ngại lớn cho giao thông và là một trong các nguyên nhân gây tắc nghẽn trong các giờ cao điểm. Các công trình trên cần được thực hiện trong khoảng thời gian ngắn nhất vào những thời điểm hợp lý nhất và với khả năng cao nhất của lực lượng sửa chữa.
- Tăng cường phổ biến luật lệ và nâng cao ý thức của người tham gia giao thông.
Phần lớn những người tham gia giao thông hiện nay chưa có đủ kiến thức về an toàn giao thông. Luật lệ an toàn giao thông chưa được phổ cập cho tất cả mọi người. Song song với việc phổ biến, đào tạo… cần có biện pháp xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm và các biện pháp khác để nâng cao ý thức người tham gia giao thông.
- Đẩy mạnh xã hội hoá công tác vận chuyển hành khách thông qua chính sách trợ giá.
Trong hoàn cảnh hiện nay muốn thực hiện thành công việc xã hội hoá công tác vân chuyển hành khách thì trợ giá cho các doanh nghiệp vận tải hành khách công cộng phải dựa trên các nguyên tắc sau:
+ Khuyến khích được các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau cùng tham gia vào lĩnh vực vận chuyển hành khách công cộng, gánh bớt một phần cho nhà nước.
+ Phải đặt giá vé ở mức độ thích hợp có lợi cho người dân khi sử dụng phương tiện vận tải công cộng.
+ Hình thức và mức độ trợ giá phải phù hợp với khả năng kinh tế của đất nước, tránh lãng phí vì số tiền trợ giá rất lớn .
+ Các chính sách trợ giá phải minh bạch, nhất quán trong suốt quá trình phát triển.
+ Phải tính đến sự phát triển hài hoà các loại hình vận tải trong hệ thống vận tải hành khách đô thị
- Phát triển metro và đường sắt trên cao trong các đô thị.
Các kết quả nghiên cứu cho thấy, khi dân số đô thị đạt tới một triệu người trở lên thì vận tải đường sắt đô thị bắt đầu phát huy được hiệu quả và có thể đóng vai trò chính trong vận tải hành khách nội đô. Tại các thành phố lớn trên thế giới như Newyork, Luân đôn…. đường sắt đô thị đảm nhiệm hơn 70% khối lượng vận chuyển hành khách. So với các loại hình vận tải khác đường sắt đô thị có các ưu điểm nổi bật sau:
+ An toàn cao, tiện lợi cho hành khách.
+ Tốc độ nhanh, khối lượng vận chuyển lớn.
+ Tiết kiệm nhiên liệu và ít gây ô nhiễm môI trường.
+ Tiết kiệm diện tích đất đai cho thành phố, không gây ảnh hưởng đến các hoạt động bình thường tại các đô thị.
Căn cứ vào những ưu điểm trên ta có thể kết luận rằng con đường hợp lý nhất để thoát ra khỏi tình trạng ách tắc và tai nạn giao thông hiện nay tại các đô thị lớn như Hà nội, thành phố Hồ Chí Minh… là phát triển đường sắt đô thị, tuy nhiên đây là một vấn đề lớn cần được nghiên cứu thận trọng.
Trên đây là một số ý kiến của tôi với mong muốn đóng góp được một phần nhỏ vào việc giải quyết vấn đề tai nạn giao thông hiện nay.