Vấn đề hạn chế môtô, xe máy

Người gửi: Đồng Xuân Thành
E-mail: riccc@fpt.vn
Ngày: Thứ sáu, 12/01/2007

Vấn đề hạn chế môtô, xe máy

Môtô, xe máy là loại ph­ơng tiện cá nhân có tính cơ động cao, giúp cho ng­ời ta có thể chủ động đ­ợc việc đi lại ở mọi nơi, mọi lúc mà ít bị phụ thuộc vào ng­ời khác. Phù hợp với điều kiện hoàn cảnh kinh tế- xã hội của Việt Nam, xe máy đã đóng góp hữu hiệu vào việc phục vụ đi lại cho ng­ời dân trong mấy chục năm qua và chúng dần dần thay thế cho ph­ơng tiện xe đạp phổ biến tr­ớc đây. Số xe máy mới đăng ký gần đây trong các quận nội thành phần nhiều là để nâng cấp, thay thế ph­ơng tiện đi lại cá nhân phù hợp hơn với mức sống đô thị ngày càng đ­ợc nâng cao. Trong một số thành phố lớn nh­ Hà Nội chẳng hạn, ng­ời dân đã hầu nh­  sắm đủ ph­ơng tiện đi lại cho mình cùng gia đình mình bằng vốn tự tích luỹ đ­ợc, mà không gây tốn kém gì  cho ngân sách Nhà n­ớc. Chúng ta còn nhớ, tr­ớc năm 1998, khi ch­a có Ch­ơng trình phát triển giao thông đô thị do n­ớc ngoài tài trợ, ng­ời dân thành phố đã lo khá đủ ph­ơng tiện đi lại cho mình trong khi xe buýt lúc đó chỉ còn tồn tại “ngắc ngoải” trong gần chục năm trời. Xe buýt sau vài năm phát triển, khi mới chỉ phục vụ đ­ợc từ  5-7% l­ợng khách đi lại thì hiện t­ợng ùn tắc giao thông đã xảy ra và ngày càng trầm trọng khi đ­ợc tăng tốc đầu t­ phát triển trong mấy năm gần đây, nhất là khi đầu t­ phát triển mua sắm nhiều các xe buýt lớn. ­u tiên phát triển vận tải công cộng là rất tốt, là văn minh, nh­ng cần phải có lộ trình phát triển phù hợp, phát triển từng mức, từng b­ớc cho phù hợp với thực tiễn tình hình kinh tế- xã hội của đất n­ớc, của mỗi thành phố, chứ không thể dập khuôn máy móc một mô hình nào đó của n­ớc ngoài vào điều kiện và hoàn cảnh thực tế của mình đ­ợc. Với thực trạng cơ sở hạ tầng của thành phố nh­ Thủ đô Hà Nội thì phải chấp nhận một thực tế hiển nhiên đang là thành phố của ph­ơng tiện cá nhân, mà tuyệt đại đa số ng­ời dân thành phố đều dùng xe đạp, xe máy để đi lại, còn xe buýt chỉ phục vụ cho việc đi lại của một thiểu số, với vai trò chẳng đáng kể gì. Với tỉ lệ đ­ờng phố có chiều rộng đủ đáp ứng yêu cầu vận tải đi lại bằng xe buýt rất thấp thì không nên vội vàng phát triển ồ ạt xe buýt, bởi vì phải cân nhắc tính toán kỹ hiệu quả kinh tế- kỹ thuật cũng nh­ điều kiện xã hội.

Với thực trạng mạng l­ới đ­ờng giao thông đô thị Việt Nam còn kém phát triển, tỉ lệ đ­ờng hẹp nhiều mà đã vội vàng đầu t­ phát triển xe buýt, nhất là lại sử dụng những xe buýt kích th­ớc lớn là một quyết sách sai lầm thiếu thực tế, là một trong những nguyên nhân chính gây ra ùn tắc giao thông đô thị trầm trọng nh­ hiện nay. Ai mà chẳng hiểu phát triển giao thông công cộng là văn minh, nh­ng phát triển nh­ thế nào, loại hình nào tr­ớc, loại hình nào sau, cân nhắc cẩn thận hiệu quả kinh tế-xã hội tr­ớc khi đầu t­ là điều cần thiết đối với những ng­ời có l­ơng tâm và trách nhiệm xã hội. Và chỉ khi có đ­ợc hệ thống giao thông công cộng hợp lý đủ khả năng phục vụ cho việc đi lại của số đông rồi thì mới áp dụng những chế tài nhằm giảm ph­ơng tiện cá nhân. Khi ch­a hình thành đ­ợc hệ thống vận tải công cộng hợp lý mà đã cấm đoán ph­ơng tiện cá nhân thì khác nào triệt đ­ờng tự lo đi lại làm ăn sinh sống của ng­ời dân, làm cho ng­ời dân phải tốn thêm tiền bạc cũng nh­ thời gian mua bán lòng vòng để có đ­ợc một chiếc xe máy sử dụng cho việc đi lại hợp pháp của mình. Không có căn cứ hợp lý để cấm đoán sử dụng những chiếc xe máy không phải là hàng cấm hoặc tuy thời gian sử dụng đã lâu nh­ng nó vẫn đ­ợc đại tu, sửa chữa đảm bảo các tiêu chuẩn kỹ thuật vận hành. Hành động kiểu nh­ thế là “vi hiến”, là thể hiện “quan trí” thấp và hậu quả là gây thêm nhiều bức xúc cho ng­ời dân, khiến nhiều ng­ời dân bất bình, không tự giác chấp hành các quy định đảm bảo trật tự an toàn giao thông.

Để đảm bảo đ­ợc giao thông đô thị t­ơng đối thông suốt, hạn chế đ­ợc ùn tắc tr­ớc khi có hệ thống đ­ờng sắt nội đô thì giải pháp tr­ớc mắt là phải tạo điều kiện cho số đông những ng­ời đi lại bằng ph­ơng tiện xe đạp, xe máy, đồng thời phải hạn chế xe buýt cùng các loại ôtô có kích th­ớc lớn đi vào những đ­ờng hẹp và nút giao thông không đạt tiêu chuẩn, vì tuy là số ít nh­ng chúng lại là nguyên nhân chính gây ùn tắc giao thông.  Năng lực vận chuyển hành khách của xe buýt chỉ là rất hạn chế, về t­ơng lai lâu dài cũng không thể trông chờ vào vai trò chủ lực trong vận tải hành khách công cộng của loại hình ph­ơng tiện này đ­ợc. Khối l­ợng vận tải chủ yếu chỉ có đ­ờng sắt nội đô mới đáp ứng đ­ợc, còn xe buýt dù có đ­ợc phát triển lên đáp ứng đ­ợc mục tiêu cao nhất là vận chuyển 20- 22% l­ợng khách đi lại thì nguy cơ tắc đ­ờng sẽ là rất lớn, trong khi đó nó vẫn chỉ phục vụ đ­ợc việc đi lại của một thiểu số ng­ời mà thôi. Để giải quyết đ­ợc nỗi bức xúc của tuyệt đại đa số nhân dân, trong vài năm tr­ớc mắt  hãy tạo thuận lợi cho xe máy, xe đạp hoạt động tr­ớc đã, cho đến khi có mạng l­ới đ­ờng sắt đô thị vận chuyển đáp ứng đ­ợc khoảng 30-50% l­ợng khách đi lại,  thì khi đó xe buýt mới phát triển phối hợp với tắcxi tạo ra hệ thống vận tải đa ph­ơng thức liên hoàn kết nối các h­ớng đi lại bằng hệ thống vận tải công cộng hiện đại, văn minh, phục vụ chủ yếu các nhu cầu đi lại của nhân dân. Đến khi đó mới dùng các chế tài về kỹ thuật hoặc chính sách thuế để hạn chế viêc sử dụng xe máy. Hiện nay ở n­ớc ta và nhiều n­ớc trong khu vực còn đang áp dụng tiêu chuẩn phát thải khí thải động cơ ra môi tr­ờng theo tiêu chuẩn EURO-2, nh­ng sau sẽ nâng dần lên áp dụng tiêu chuẩn EURO-3, EURO- 4 và khi áp dụng các tiêu chuẩn về môi tr­ờng này để loại bỏ dần những xe cũ nát thì mọi ng­ời sẽ thấy đó là điều hoàn toàn hợp lý.