Vừa qua, Tập đoàn Cục 6 ĐS Trung Quốc đã có buổi làm việc với ĐSVN về hệ thống thiết bị đo nhiệt độ trục toa xe bằng tia hồng ngoại (hệ thống HKT).
Theo các chuyên gia đường sắt Trung Quốc, hệ thống thiết bị HKT đã được áp dụng triển khai rộng rãi trên mạng lưới đường sắt Trung Quốc; ngoài tính năng tự động nhận biết toa xe khách, toa xe hàng, loại trừ đầu máy, lưu trữ thông tin… để theo dõi, quản lý toa xe; hệ thống thiết bị HKT còn có tác dụng cảnh báo sớm nguy cơ toa xe sẽ bị xảy ra sự cố theo từng cấp độ để kịp thời có biện pháp xử lý, khắc phục, hạn chế sự cố, tai nạn
Hệ thống thiết bị đo nhiệt độ trục toa xe bằng tia hồng ngoại (hệ thống HKT) là mạng máy tính thời gian thực được điều khiển từ xa. Hệ thống đo nhiệt độ trục toa xe bằng tia hồng ngoại gồm 2 phần: Trạm đo nhiệt độ trục toa xe ở ngoài trời (thiết bị đo nhiệt độ lắp đặt cạnh đường ray) và trung tâm giám sát, xử lý thông tin (đặt trong phòng). Hệ thống HKT là hệ thống thiết bị kiểm tra, đo động thái an toàn vận hành đoàn tàu.
Tính năng
Hệ thống thiết bị lắp đặt ngoài trời (đặt cạnh đường ray) gồm bộ cảm biến tín hiệu bánh xe (bằng thép từ), hộp đầu dò và card, đầu dò nhiệt độ, bộ cảm biến nhiệt độ, quạt gió… Hệ thống ngoài trời có thể đo, cung cấp tức thời về nhiệt độ trục toa xe, nhiệt độ bánh xe của đoàn tàu đang vận hành khai thác. Hệ thống HKT ngoài trời sử dụng kỹ thuật xác định (đo) nhiệt độ bằng tia hồng ngoại để đo nhiệt độ ổ trục toa xe, bánh xe thông qua môi trường phi tiếp xúc (tận dụng luồng bức xạ hồng ngoại sinh ra từ bản thân vật thể theo nguyên lý năng lượng bức xạ tỷ lệ thuận với nhiệt độ của vật thể). Khi toa xe đang vận hành, hệ thống HKT sẽ thực hiện thu nhận tức thời nhiệt độ của mỗi ổ trục toa xe, nhiệt độ bánh xe.
Ngoài ra, hệ thống HKT còn có tính năng tự động thực hiện tự động đo tốc độ toa xe, đếm số trục; tự động phân biệt tàu khách, tàu hàng; tự động nhận biết và loại trừ đầu máy, tự động nhận biết trục bánh toa xe là loại ổ lăn hay ổ trượt, tự động kiểm tra sự cố nguồn điện cấp, thép từ, đầu dò, cổng bảo vệ trạm đo, nhiệt độ vòng hộp… Trạm đo HKT có thể cùng một lúc lưu trữ tất cả các thông tin, dữ liệu đo được của 120 đoàn tàu đã đi qua thiết bị; đồng thời truyền thông tin, dữ liệu về trung tâm theo dõi, giám sát, xử lý trong thời gian 60 giây. Với trạm HKT liên kết trực tiếp với trung tâm giám sát, xử lý; thời gian chuyển dự liệu chỉ hết 30 giây. Hệ thống HKT hoạt động và truyền thông tin, dữ liệu về trung tâm xử lý liên tục 24/24 giờ. Hệ thống HKT tận dụng nguyên lý bức xạ nhiệt của toa xe khi vận dụng để xây dựng mô hình phân biệt thông tin, dữ liệu; đồng thời thông qua các bước so sánh dữ liệu để có thể đưa ra các cảnh báo nhiệt độ trục toa xe ở 3 cấp (hơi nóng - nóng - rất nóng) để phân mức các sự cố. Hệ thống HKT dùng phương thức: Đo phân tán - cảnh báo tập trung - vận hành liên mạng - chia sẻ thông tin.
Trạm đo HKT lắp dọc theo tuyến đường sắt có nhiệm vụ thu thập các dữ liệu ban đầu như: Nhiệt độ tức thời ổ trục toa xe, đếm trục toa xe, tự động đo khoảng cách trục, đọc số hiệu toa xe, định vị số xe… sau đó chuyển các dữ liệu đã thu thập được về trung tâm giám sát xử lý (đặt trong phòng). Căn cứ các dữ liệu được trạm HKT cung cấp; trung tâm giám sát, xử lý sẽ phân tích các thông tin, dữ liệu; đồng thời có các cảnh báo (bằng ánh sáng và âm thanh) khi thấy có nguy cơ tiềm ẩn sự cố toa xe theo từng cấp độ và đề xuất cấp độ (mức) xử lý, đảm bảo an toàn toa xe, đoàn tàu, không để xảy ra sự cố. Trung tâm giám sát, xử lý cũng áp dụng phương thức: Đo phân tán - cảnh báo tập trung - vận hành liên mạng - chia sẻ thông tin trong toàn hệ thống bằng tia hồng ngoại. Giữa trung tâm giám sát, xử lý và các trạm HKT kết nội thông qua kênh chuyên dùng kết nối mạng máy tính.
Khả năng áp dụng
Việc truyền dẫn thông tin của trạm đo có thể dùng phương thức truyền dẫn 2 đường âm tần hữu tuyến hoặc truyền dẫn thông tin mạng lưới. Phạm vi đo nhiệt độ từ âm (-) 40oC tới dương (+) 165oC, tính chính xác 0,1oC; đo nhiệt độ chính xác khi tốc độ đoàn tàu tới 160 km/giờ. Thiết bị có hệ thống tự động bù đắp hiệu chỉnh tốc độ tăng và độ nhạy của thiết bị để phù hợp với thay đổi của khí hậu và tốc độ toa xe. Hệ thống thiết bị HKT có khả năng hoạt động trong môi trường khắc nghiệt (mưa, bão, cát, tuyết…) và có hệ thống bảo vệ; thiết bị chống sét ngoài trời, trong phòng…
Hiện nay, hệ thống đo nhiệt độ trục toa xe bằng tia hồng ngoại (hệ thống HKT) đã được lắp đặt, sử dụng tại 17 cục đường sắt Trung Quốc. 3000 bộ thiết bị ngoài trời với 60 trung tâm giám sát, xử lý đã được lắp đặt, khai thác trên mạng của đường sắt Trung Quốc. Hệ thống HKT được đánh giá hoạt động ổn định, chính xác, hiệu quả. Được biết, hiện đã có 2 bộ hệ thống thiết bị HKT đã được lắp đặt thử nghiệm tại Ga Bỉm Sơn (km 141+500) trên tuyến đường sắt Bắc Nam của Đường sắt Việt Nam…
Theo Báo đường sắt