Đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân có nội dung hết sức đa dạng, phong phú và chứa đựng nhiều vấn đề phức tạp, phản ánh thực tế các lĩnh vực của đời sống chính trị, kinh tế, xã hội. Chính vì vậy, quản lý hồ sơ đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh có vai trò rất quan trọng trong công tác quản lý Nhà nước nói chung và trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo nói riêng.
Thực tế công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo thời gian qua cho thấy, có những trường hợp đã được cơ quan chức năng các cấp giải quyết đúng theo quy định của pháp luật, nhưng công dân cố ý không chấp hành và tiếp tục kéo đến trụ sở cơ quan Đảng, chính quyền gây mất an ninh trật tự. Pháp luật đã có quy định cụ thể đối với những trường hợp này.
Luật Thanh tra năm 2010 quy định: “Cơ quan thanh tra Nhà nước trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình thực hiện và giúp cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thực hiện quản lý Nhà nước về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật”. Như vậy, phòng, chống tham nhũng được hiểu là một trong những nhiệm vụ, chức năng quan trọng của cơ quan thanh tra.
Khiếu nại là quyền cơ bản của công dân nhằm bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình và giải quyết khiếu nại hành chính là trách nhiệm của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong cơ quan quản lý nhà nước. Trong những năm qua, hệ thống pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính không ngừng được sửa đổi, bổ sung đã phần nào đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Trong thời gian qua, các địa phương đã có nhiều nỗ lực giải quyết khiếu nại, tố cáo nhưng tình hình khiếu kiện đông người, vượt cấp kéo dài còn nhiều diễn biến phức tạp. Đặc biệt, tình trạng công dân khiếu kiện tụ tập đông người kéo đến nhà riêng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Trụ sở các cơ quan Trung ương có xu hướng gia tăng. Trong đó, một số đoàn đông người và công dân khiếu kiện chây ỳ mang theo băng rôn, khẩu hiệu và có hành vi manh động.
Đối thoại nhằm mục đích công khai, minh bạch hồ sơ vụ việc, tiếp nhận đầy đủ các thông tin liên quan đến việc giải quyết, làm rõ nội dung, yêu cầu của người khiếu nại (KN), người bị KN, những vấn đề còn có ý kiến khác nhau về vụ việc giữa các bên và hướng giải quyết KN. Việc trao đổi, giải thích trực tiếp nhằm tạo ra sự thống nhất nhận thức quy định của pháp luật, đồng thuận giữa các bên trong phương án giải quyết vụ việc trên cơ sở tôn trọng thực tế khách quan, đảm bảo đúng chính sách, pháp luật, có tính khả thi và hướng đến kết thúc vụ việc tranh chấp giữa cơ quan hành chính và người dân trên thực tế.